Berdelaedjes

[lucyin]

Vo cial li papî Djan Cayron sol voyaedje di 3 Rantoelîs el Burtaedje

Voyaedje el Burtagne burtonante

C’ est dins ene oto Dacia (clignete å pus roumin des waloneus) ki troes rantoelîs, Djôr Sfasie, Pablo Sarachaga et mi, avans cwité l’ Waloneye on bea semdi po-z on coût wekene al discoviete del Burtagne burton-cåzante. C’ est après awè prins contak avou l’ eplaideu Yorann Embaner (dijhoz « Yoran.n’ », « embaner » volant dire « eplaideu ») ki nos avans stî priyîs a vini viziter li fôre do live burton a Caraize (Carhaix), e plin mitan del Basse-Burtagne.

Li Basse-Burtagne est l’ dimey pårteye del Burtagne do coûtchant ewou ç’ k’ on cåze enute li burton, on lingaedje celtike fré do lingaedje walès. Elle est fwaite al grosse môrbleus des depårtumints del Coisse d’ Armôr, do Finistere et do Morbihan. On lome les deus pårteyes Hôte et Basse-Burtagne paski dins l’ tins on meteu l’ mape avou l’ coûtchant al valêye.
El Hôte-Burtagne, pus å levant, on cåze li Galo, on lingaedje d’ oyi. Mins ci lingaedje la a vnou pitchote a midjote al plaece do burton k’ a stî, do tins do dutchî dislaxhî del Burtagne, li lingaedje di tot l’ Payis, di Nantes djusk’ a Bresse.

Ene sibarante fôre

Après ene dijhinne d’ eures di voye, nos arivans bén tård a l’ Otél del Cale di Beg Meil, on viyaedje di Fwenant (Fouesnant). Nos discovrans å matén on payizaedje di mér di dvant timpesse å ptit poirt di Beg Meil. Mins il est ddja tins d’ endaler a Caraize po discovri l’ fameuse fôre !
Vos ns la ene eure pus tård divant l’ espåce « Glenmor ». Nos rintrans et nos discovrans sbaré ene cintinne di stande avou des meyes di lives, cåzu tertos e burton : des noveles et romans po grandès djins, des bindes d’ imådjes come « Boulig & Billig » (Boule & Bill), Spirou ou minme « Ar C’hazh » (Li Tchet), ene banslêye di ptits lives po ls efants avou, emey zels tote li ramexhnêye des «Arzhig Du » (Pitit Brun Oûsse). Mins les Burtons ni s’ arestêynut nén la. Gråce a l’ avinteure di TV Breizh (k’ a dispoy tourné a cou d’ poyon, vos n’ avoz k’ a rwaitî ç’ tchinne la so vosse VOOcorder ou vosse B-Box po comprinde), des dijhinnes di séreye TV ont stî ratournêyes e Burton. Emey zeles, Columbo, tot e burton.
Mins li produccion burtone n’ est nén limitêye ås ratournaedje d’ ouves sicrîtes dins des ôtes lingaedjes. Des dijhinnes d’ eplaideus rexhnut des lives oridjinås e burton po tos les ådjes et tos les gosses. Vos trovroz di tot : des lives so l’ istwere, des belès letes, des alboms di ledjindes, des lives po-z aprinde li lingaedje (« Mes 100 prumîs mots d’ burton po cåzer ås efants », evnd...), des plakes CD-rom po-z amidrer s’ copurdaedje a l’ oyance, des motîs burton eviè d’ ôtes lingaedjes come l’ inglès ou li catalan, ene gazete ki rexhe totes les samwinnes et minme des ovraedjes syintifikes...
Cwè çki permet tot çoula dabôrd kel Burtagne n’ est nén mwaisse di s’ tuzance ? Aprume, li Redjon Burtagne aspale [subsidie] l’ eplaidaedje des lives et produccions coûtureles e burton djuska 50 åcint des costindjes. Ça fwait ki des dijh et des dijh d’ eplaideus ont skepyî emey li payis burton. Ces eplaideus la n’ fwaiynut pont d’ cwårs avou leus ovraedjes mins rinternut dins leus costindjes tot rexhant des dijhinnes di tites tos les ans.
Ene deujhinme råjhon est l’ eployaedje cåzu tot costé do peurunvan, li rfondou burton. Li peurunvan (« totafwait rfondou » e burton) est ene ôtrografeye normålijheye do burton k’ est léjhåve pa tos les burtons del Basse Burtagne. Ene miete come pol rifondou walon, les Burtons ont metou so pî ene ortografeye comone po les cwates grands pårlers burtons sins rfonde li cåzaedje et les accints. Li Burtagne, ouy, est ene miete li contråve del Waloneye : dipus d’ nonante åcint des scrijhaedjes si fwaiynut e rfondou et ene tote pitite pårteye e scrijhaedjes al viye môde.

Des interessantès rescontes

Nos avans yeu l’ plaijhi d’ rescontrer di nosse voyaedje li soce Preder ki ratoûne et eplaide des ovraedjes sincieus e burton : motî di medcene, d’ éndjolreye, di psicanalijhe, di tchimeye et minme... li Manifesse do Pårti Comunisse ! Ces djins la boutnut dispoy des anêyes po fé askepyî des noûmots ki seront motoit li burton modiene did dimwin.
Yorann, l’ eplaideu del mojhone Yorann Embaner, nos a ascoyî dins s’ nozêye pitite mojhone å mitan des paxhîs et ns cåzer di ses pordjets, di s’-t esperyince e Burtagne et e Waloneye, eto. Il a stî sbaré di vey come, i gn a sacwantès anêyes did ci, on lyi aveut rfuzé l’ aspalaedje al Cominålté francesse po s’ Gaston a cåze k’ il esteut scrît e rfondou. On lyi aveut respondou kel Waloneye n’ a nén dandjî d’ on « koïné » po les walons comuniker inte di zels ca on-z aveut dedja li francès. Et l’ rifondou walon esse on dandjî pol lingaedje da Moliere ! Rén k’ ça, vos !
Divant d’ endaler avou des imådjes et sortot des sons plin l’ tiesse, nos avans vizité Mikael Bodlore-Penlaez del waibe www.eurominority.org, fén conoxheu des ptits lingaedjes et des nåcions sins payis e-n Urope. Nosse soçon Djôr Sfasie ni s’ a sepou espaitchî di cåzer des eures et des razeures di lingaedjes rovyîs di ptits peupes des balkans ki lu et nost ome estént kécfeye les seus a conoxhe di tote li Burtagne.
Evoye, après seulmint troes djoûs, nos dvans eraler e nosse Waloneye. Dins l’ oto nos cåzans di tot ç’ ki nos avans veyou, di l’ enerdjeye ki les Burtons metnut a disfinde leu lingaedje sins ratinde ki les povwers publics l’ aspalnuxhe. Ca si l’ Redjon et les depårtumints sotegnnut l’ burton enute, c’ est paski li movmint burton a fwait l’ ovraedje i gn a ddja des dijh d’ anêyes did ci.

Djan Cayron

Les plakes di voyes e burton

C’ est seurmint gråces ås plakes di voye bilinwes francès-burton kel lingaedje burton est l’ pus veyåve pol voyaedjeu. Po-z î ariver, les activisses burtons on dvou fé del gueriya des panea, ene miete come nos vijhins flaminds fwaiynut ezès comones di l’ anea d’ Brussele. Dins les anêyes nonante il ont ataké a ponde les paneas e francès et scrire « E burton, s’ i vs plait ! ». Sacwants ont dvou passer pa dvant les tribunås et esse codånés a payî li rcandjaedje des paneas.
Pitchote a midjote les polikîs ont ataké a tuzer et disfinde li lingaedje burton. Li depårtumint des Coisses d’ Årmor fouxha l’ prumire otorité a mete des plakes e deus lingaedjes. Dispoy, tos les depårtumints s’ î ont metou, li redjon eto. I dmeure co sacwantès comones come Fwenant ki rfuznut co di mete les nos d’ plaece e burton so les voyes et rowes banåves. I gn a waire, des burtonants ont co stî houkî pa dvant l’ tribunå po-z î awè plaké des otoplacants « E burton ! ».

Po les fotos, vos ploz ndè prinde lauvau:
http://www.flickr.com/photos/47301413@N04/sets/72157637127505456/
_________________
Li ci ki n' a k' on toû n' vike k' on djoû.

[lucyin]

emile a Djan :

Binamé Djan,

Djusse ki c' est les låmes ås ouys ki dj' a léjhou vosse papî sol Burtaegne tot l' epådjnant sol l' Rantoele 69.

Come m' aveut dit Zavî, c' est ostant ecoraedjant ki discoraedjant.

Waitans l' costé ecoraedjant. Les vîs-burtoneus (end aveut co do tins da Lorint Hendschel) ont disparexhou. C' est les rfondeus et les noûmotîs k' ont stî l' coaze del rivicance do burton d' ouy.

Adon, nozôtes, tot nost ovraedje so li rfondaedje et les noûmots pôreut bén esse li soûmint do walon did dimwin.

Mins i nos manke co l' accion "sol terén" des waloneus, ki, come vos djhoz, est pus consecant ki l' aspalaedje des politikîs.

Li ci ki ratind n' a nén håsse !
_________________
Li ci ki n' a k' on toû n' vike k' on djoû.