|
Berdelaedjes Forom di berdelaedjes e walon, so tot l' minme ké sudjet
|
Vey sudjet di dvant :: Vey sudjet shuvant |
Oteur |
Messaedje |
lucyin
Date d' arivêye: 2005-07-07 Messaedjes: 3771 Eplaeçmint: Sidi Smayil, Marok
|
Date: lon 16 avr, 2012 14:05:50 Sudjet: "On Sånî" a pårt |
|
|
Mots ås eguegnes (Djan)
"et yinte" pôreut esse "ey inte" (dj' eploye sovint "ey" estô di "et" divant voyale)
së mète a cârô => soeye-t i setch calcaedje (a caro), soeye-t i riprinde li mot e rfondou : cwårea. A Djåke di decider.
dè dire => do dire (eployaedje di "do" corant so Lidje, çou ki respond a on vî sustantivaedje do viebe, come "å dire" (Djôr a rprins çoula sovint dins "G&G")
papa => popa
efoircive => efoircixheut (foirci, 4inme troke)
trelassadje => trelaessaedje (on las' <=> on laes', ALW 8 laesse di tindreye)
tini a gogne
diale (on n' a wårdé nou â + ancyin scrît walon; li rcoridjrece divreut esse ricoridjeye po ça); â est waitî come èn accint come dins câsser => casser
erleme => herleme _________________ Li ci ki n' a k' on toû n' vike k' on djoû.
Candjî pol dierin côp pa lucyin, li dju 19 avr, 2012 14:37:47; candjî 1 feye |
|
Rivni al copete |
|
|
lucyin
Date d' arivêye: 2005-07-07 Messaedjes: 3771 Eplaeçmint: Sidi Smayil, Marok
|
Date: dju 19 avr, 2012 13:13:58 Sudjet: |
|
|
On Sånî a pårt
(sinteze d' ovraedjes da Gayetan, Djan & Lucyin)
Skepiaedje
On aveut dit : « C’ est on moxhon pol tchet, i n’ pasrè nén l’ ivier ! » Si moman n’ esteut nén co rlevêye, schoumêye so s' lét, eyet les medcéns estént dedja la ! Lu n’ aveut waire pestelé dins l’ tchambe po lyi dîre cwè, a l' Djermwinne : « Rén ki cwate lives à l' pezêye, savoz !, nosse dame !, tot bleu, ene fene pea come blankeye a l' tchåsse ! Vos nel ténroz nén lontins eyet vos n’ pôroz pus måy aveur d’ efant !» Djermwinne aveut prins l’ efant dins ses bresses pol bircî ; c’ est l’ veur k’ c’ esteut on maigurlet. Ça lyi shonnéve si bon del milouter a bressêye. Ele li båkéve tote mouwêye ; ses ptitès mwins estént fene blankes avou des bourlotes å dbout d’ tchaeke doet.
« Elle a l’ sonk tot bleu, nosse dame, c’ est l’ bleuwe maladeye. » : avént i co låtchî, tot les leyant la tos les troes, disbåtchîs, l’ efant, leye et l’ Djîle, si ome.
Mins l’ Djermwinne n’ esteut nén presse a s’ leyî aler, c’ esteut ene vayante ! Elle a riwaitî s’ Djîle inte cwate-z ouys : « Et bén, si c’ est come ça, nos l’ lairans crexhe a s’ shonnance. Si l’ Bon Diu l’ a volou insi, pont d’ avance di fé des mås a ciste efant la po l’ tins k’ elle årè co a viker avou nos. Nos l’ lomrans Djilbert come vosse papa, li vî Rodjet ! »…
Et nosse Djilbert s’ aveut metou a teter… Teter,... teter, goirdjî, si foirt et si bén, k’ l’ ivier esteut houte et k’ il esteut todi la, pol plaijhi d’ ses parints. I vos pougnive la ddins, sins tårdjî, tot fougnant avou si ptit nez po-z aveur si prandjire. Djermwinne k’ aveut ddja bén d’ l’ avance di ç’ costé la, vos aveut apicî on si lådje sitoumak, ki l’ Djîle n' saveut nén taper ses ouys djus, a tchaeke côp k’ ele pierdeut li gamin po lyi dner l’ tete. On åreut dit k’ ele profitéve ewal a l’ efant...
***
Djilbert, k' esteut co a l' faxhete, aléve aveur troes ans. I djambléve dedja ! Sas parints estént a djnos padvant lyi. Il l’ saveut bén, l’ canaye ! On lyi passéve tot ! Si ça n’ aléve nén come i voleut, i s’ petéve a braire et c' est lyi k’ aveut l’ wangne !...
Tos les åmaténs, so l’ côp d’ dijh, li facteur fijheut ene astådje so s’ tournêye, et vneut boere si ptite djate. I tapéve si carnassire padrî l’ ouxh e l’ intrêye. I n’ aveut nén co l’ tins d' s’ ashir al tåve ki les letes et les gazetes passént a l' vole dins tote li coû. Binåjhe nosse gamén !...
On ôte djoû, Djermwinne, po lyi aprinde a divni prôpe, l’ aveut ashî so si ptit pot å dzeu d’ ene loke a rlocter so l’ pire di l' ouxh. Cwand l’ facteur l’ a volou ascoxhî, li ptit xhuflet d’ l’ efant s’ a sorlevé fén roed come banban, å dzeu del betchete do pot… Li pixheye a stî si foite ki l’ coulote da nost ome a stî rispåmêye disk’ å dzeu d’ ses bodenes. Tote li måjhonêye s’ aveut påmé d’ rire : li ptit demon, lu co pus foirt ki tertos ! Po fé come les ôtes ? Nonna, hê, valet ! Li leddimwin, il aveut rdoblé !
***
K’ åreut yeu-t i stî fé adlé les « macherseurs » ? I gn aveut bén cénk kilometes di s’ måjhon disk' a li ptite sicole. Et Djermwinne n’aveut nén do tins a piede so les voyes. I lyi faleut fé tourner l’ cinse do tins ki s’-t ome, k’ esteut abateu, aléve touwer et cotaeyî ; la, on vea, vaici, on pourcea, pus lon, ene gade ! Et pus, avou s' santé, savoz ! Elle aveut tnou l’ gamén dins ses cotes. O ! nén po l’ milouter va ! Po ça, ses cwate djonnès sours, nén co a manaedje, avént mî l’ tins k’ leye. Eles dimorént a ene pixheye so l’ minme pavêye. Si moman n' aveut nén co l' cou tourné k' nosse Djilbert petéve evoye si catchî dins leus cotes. C’ esteut todi des boerlêyreyes et des godoms po li rtrover. Pont d’ avance di l’ mancî, il aveut si bén l’ toû di fé l’ gnognot, k’ ele si petént a rire totes les cwates a vey leu sour si cobate a djesse åtoû do gamén.
Lu, afronté diale, i nd aveut d’ keure : i saveut bén ki l’ leddimwin, i rbatreut les cwåtes...
Li scole des macherseurs
« M'man ! Dji vou aler a scole ! »
« La waite ene novele ! K’ avoz la dins vosse tiesse, don ? »
« Bén, dji so todi tot seu ! »
« Bén, nonna, vos n’ estoz nén tot seu, dji so-st avou vos, don ! »
« Åy man !, mins vos n' avoz djamåy li tins di djouwer avou mi ! Et, l’ Morice mon l’ Dek, et l’ Lucyin mon l’ Gabi, et l’ Rodjî mon l’ Oscår et co tos ls ôtes, zels ; dji n’ è voe pus nén onk. I sont tertos a scole ! I doevnut djouwer eshonne vaila sins mi. Mi eto, dji vou aler a scole ! »
Ça, c’ esteut l’ plan, mins comint lyi dire, å gamén, k’ i n’ åreut djamåy les foices assez, ki les mastokes estént råles a l’ måjhone, ki ses pilures costént les ouys del tiesse et k’ ele si cobateut sins fén po payî l’ medcén et nukî les féns d’ samwinne ?…
La on bon moumint k’ ça l’ triboléve ene miete, la, al Djermwinne. L' anêye ki vént, i sereut bén oblidjî d’ î aler, al grande sicole, si gamén…
***
Ci djoû la, Djule avoz rmoussî al vesprêye avou ene pitite gote so loraye. Comint vôrîz, vos ! Les djins sont binåjhes cwand li biesse est cotaeyeye, e plaece dins l’ saloe. Et po bén mzurer l’ djournêye et cwand l’ ovraedje a bén stî arindjî, i fåt todi mete èn astok, don ! Mins la, Djermwinne n’ aveut nén lawté come a si abutude…
A xhuflet, tot penåd, li Djule s’ aveut bloncî a hiket disk’ å dbout do djårdén. I n' åreut oizou s’ côper e deus po råyî on dint d’ tchén : Pout-må a sovint tchait so s’ cou ! Et avou s’ tchedje : berwete ! Mins l’ gamén aveut acori pougnî dins l’ djambe di s’ coulote : « P'pa ! Dji vou aler a scole ! » I n’ s’ è ratindeut nén a ene pareye, li Djule. Aveut i bén etindou ? Çou k’ i rsinteut bén ; c’ esteut les spenes des rôzîs k’ afroyént si drî. Djule aveut tchai å rvier ! Mins, il esteut foû des gotes ! Lu, k’ aveut sayî di n’ nén ragadler a spesse linwe padvant Djermwinne, vineut di rtrover s’ babeye : « End avoz cåzé a nosse man ? »…
Tote li famile esteut a pîce åtoû del grande tåve cwand il aveut rabroké avou l’ efant : ses cwate bele-soûs, si pa et s’ man, si bea-pere …et… Djermwinne !
« Bon ! Cåzans bea, cåzans court. Djilbert eva so ses cénk ans et i vout aler a scole. Nos avans bén tot pezé avou mes sôs del djournêye. Dimwin, dji m’ va a Tchålerwè dilé nosse cuzén l’ Emile, lyi mostrer l’ efant a l’ ospitå. S’ i nd a onk po bén nos dire cwè, c’ est bén lu. Nos frans come i dirè. Si les rowes do tchår toûnnut bén, nos metrans l’ gamén a scole. Et twè la, grande sôlêye, t’ arindjrès t’ bezogne å mia po l’ î moenner et l’ aler rcweri ! »
Moyea !, nosse Djule. I n’ åreut oizou drovi s’ betch po-z è dire ene, ni co lzî dmander s’ i vôrént ene gote divant d’ eraler. Djilbert esteut tchai edoirmou, si tiesse clintcheye sol ployeure di s’ bresse al coine del tåve…
***
Cwand Djermwinne a tchanté k’ elle esteut l’ cuzene do medcén Emile Houart, li sognante a fwait peter ses talons po s’ astamper. C’ esteut lu l’ grand mwaisse, vos ! Ça n’ a nén påpyî !
L’ Emile, lu, minme s’ i n’ aveut waire do tins, i conoxheut ses djins, et pol famile, i s’ åreut yeu scheté e pîces. L’ famile : c’ est l’ famile, don ! dedja k’ il esteut todi lon erî d’ zels : « Et ci-la, comint ç’ k’ i va ? C’ est co Leyon Djamår k’ est mayeur ? Et vos soûs ? Et des kesses, et des messes !… Et l’ Djule, i boet co bén si ptite blanke gote ? »
« O ! po ça, ni vs e fjhoz nén, c’ est todi nén adlé vos k’ i vénrè dmander l’ permission ! »
« Mins, tot conte fwait, Djermwinne, vos estoz la pocwè, vos ? »
« C’ est po l’ gamén : i vout aler a scole. », et Djermwinne a tapé ses cwåtes sol tåve.
« Bon, dji mel va rawaitî, mins d’ après çki vos m’ dijhoz, c’ est nén co les medcéns ki poûsront l’ berwete pus lon, savoz ! Dins l’ djeu d’ cwåtes, la, Djermwinne, c’ est nén todi des makes ki rtoûne, et inte çou k’ les medcéns dijhnut et çk' el bon Diè vout ; gn a byin sovint des kilometes ! »…
Djermwinne saveut cwè. Londi, Djilbert sereut a scole ! Avou tos ls ôtes et come tos ls ôtes !…
***
« Pol prumîi djoû, dji l’ irè moenner mi-minme, don, Djule ! »
Li Djule end aveut sacwantes so les coines a s’ fé pardoner. Il åreut bén batou a totes les gregnes : « Oyi, Djermwinne, tot ç’ ki vs fijhoz, c’ est po l’ bén d’ nosse gamén, et c’ est todi d’ assene, don ! »
I lyi aveut dit ça come po s’ fote. Mins l’ ouyåde da Djermwinne, lyi a bén fwait sawè ki l’ begnon esteut plin a rahåsse, k’ elle end aveut plin les guetes, et k’ i fåreut k’ i s’ tegne a cwårea.
Il a tourné s’ tchår tot baxhant s’ tiesse : « Dji m’ va aprester vosse velo. »…
C’ est ki l’ Djermwinne elzî voleut fé ses comissions, ås beguenes ; li gamén aveut todi stî croufieus et s' on nel sognive nén, ça toûnreut co a mizere.
Seur Djetrou aveut schoûté ça d’ ene oraye, avou l’ ôte di gåre so les efants. Mins elle aveut bén saizi l’ istwere ! Elle aveut leyî cori l’ berdelaedje disk’ å dbout divant di dire « Åmen ! »
Ci n’ est nén a leye k’ on lyi aléve aprinde si mestî. So dijh ans, elle end aveut scolé, des banslêyes di djonneas. Ele saveut comint les rtourner, ces ptits gåtés la, ki n’ ont pont d’ schoûte et ki sont mwaisse e leu måjhone. Elle åreut co des mantches a mete avou ci-la.
Djilbert aveut ddja tourné cazake.Il aveut cori rtrover tos les Sånîs, les cis k’ i djouweut avou zels d' å matén al nute.
Djermwinne, tote mouwêye, n’ aveut nén yeu l’ tins d’ lyi dner on betch, a s’ gamén. Elle s' a radmint cori catchî pa drî l’ håye ås pîs des montêyes del coû… D' å lon, ele li rawaite moussî e scole. Elle a s’ tiesse clintcheye so si spale, ene mwin å dzeu d’ ses ouys, et ene gote court so ses mashales…
Come des mwaisses, les Sånîs ont corou s’ ashir sol banc åtoû d’ li stouve. Seur Djetrou a sinti l’ venêye. Fåt k’ ele dispårpeye li binde, les maxhî dins tos les ôtes.
« Fåt bén schoûter çk’ on vos dirè », aveut i dit s’ popa. Et nosse Djilbert s' î a bén dvou fé.
Seur Djetrou a-st edåmé s’ djournêye par ene påter divant l’ imådje del Sinte Famile : l’ Avierdje ashide al tåve, Sint Djôzef, pa dvant ses plantches et li ptit Djezus pa dvant on djonne bedot. Ele n’ a nén co yeu l’ tins do-z atchever les pardons ki nosse Djilbert atake :
« Pocwè çk’ i n 'va nén a scole, cist efant la ? »
« Parce qu'il n'y avait pas d'école dans son village ! »
Djermwinne lyi aveut bén dit k’ elle åreut des mantches a mete avou s’ gamén. Mins nosse Djilbert est ddja so ene ôte coxhe : « Pocwè çk’ i n' a nén on noer cindrén come nozôtes ? »…
« Pocwè çk’ il est a pîs dschås ? »…
« Pocwè çki l’ Sinte Viedje a ene grande cote come li vosse ? »…
« Pocwè ci ?…, Pocwè ça ?…
Li cloke di li scole des feyes s’ a fwait etinde po côper l’ xhuflet a nosse berdelåd. Seur Djetrou aveut trové do respondant sins s' diveur foirci. A lu tot seu, i vos aveut emantchî l’ luçon a s’ shonnance !…
Jules l’ aveut moenné tos les djoûs, tot rotant fé ses ovraedjes. Djilbert, pol moumint, i s’ afoircixheut so s’ pwès à fé des pictaedjes et des trelaessaedjes. Li pus deur, c’ esteut co do cåzer e francès come seur Djetrou. Po comprinde, ça, ça aléve co, mins po responde, i lyi arivéve pus sovint do cåzer come on lyi aveut aprins e s’ måjhone. Epwis, çou k’ i voléve fé sawè, i l' saveut mia dire e walon.
L’ ôte djoû, il aveut dné on betch a li ptite Liza ; ele lyi aveut dné on côp d’ mwin po rabotner s’ coulote après k’ il aveut stî pixhî. Seur DjetrouJertrude a radmint acorou po les rsaetchî erî onk di l’ ôte. Il a bén veyou k’ elle esteut mwaijhe. Elle a berdelé sol paradis et so l’ infier tote l’ eure ki dmoréve did l’ avant-prandjire. Djilbert lyi a dmandé : « Ma Seur, est çki les tchéns vont e-n infier eto, pask’ il arive co bén k’ nosse Diane vént m’ diner on roed côp d’ linwe et raletchî m’ mashale ?…
« C'est la récréation mes enfants, allez jouer et vous dégourdir les jambes ! »
Dins l’ coû, les marons tcheynut plik-plok å pî d’ l'åbe, rilujhants come li fouwåd del pupe di s’ vî pa, l’ Amand. Les Sånîs si distchicotnut ddja avou les Måjhnîs et les Gobtindjîs po les ramexhner. C’ est a l’ ci k’ årè l’ potche li mia wårneye. Tant k’ a fé, cwand l’ cloke soune po rmoussî, nosse Djilbert a rovyî doè fé çou ki s’ man lyi a bén rcomandé… I djambele radmint diviè les pixhlotes. Seur Djetrou tådje ene hapêye. Elle a veyou l’ Djilbert. I s’ cotape, tot sayant do rlever s’ cindrén. Les marons tcheynut, si stramnut tot åtoû d’ lu. I tént l’ coine di s’ cindrén dins ses dints, mins asteure c’ est avou les botnires di s’ novele coulote k’ il a des mås. Seur Djetrou s’ a-st avancî. Ele copele å mia l’ efant a s’ soladjî. Ça n’ est nén l’ prumî k’ ele doet refaxhî. Tot si rlevant, ele sint les ptits doets tot frexhs apicî s’ viye mwin, po li dner, gratisse, on gros betch. Djilbert î aveut metou s’ catchet po todi ! N’ esteut nén l’ pus mouwé des deus, li ci k’ on pinse !…
Ça s’ aveut trinné inte li vete et l’ setch. Nosse Djilbert aveut on roed corant d’ air d’ ene oraye a l’ ôte. Po-z î mete ene astantche, elle aveut tapé sol clå tos les djoûs : nén sins må !
Dins li scole, pont d’ rujhes ! Djilbert esteut dins les traits, Seur Djetrou, å coirdea. Mins dins l’ coû, les Sånîs fjhént todi binde a pårt ; les Måjhnîs n’ estént waire, co moens di Gobtindjîs. I les faleut bén tni a gogne tertos, paski ces diales la : i vos årént disbåtchî on covint d’ beguenes avou totes leus herlemes. Elle aveut a poenne tourné s’ dos ; c’ esteut l’ guere. Djilbert moennéve les Sånîs po mancî les ôtes : des capougnaedjes inte les deus bindes a n’ s' î pus rtrover. Et cwand l’ pwel voléve, elle åreut bén dvou esse dins totes les coines al feye. « Masseur, c’ est Jilbert k’ a fwait ci ! Masseur, c’ est Jilbert k’ a fwait ça ! »
Lu, si fratche atchevêye, nén co djinné po ene mastoke, vos lyi årîz dné l’ Bon Diu sins passer pal dresse ås comissions…
Et vola ki l’ moes d’ djun esteut ddja edåmé. Seur Djetrou aveut amoenné tos les cis k’ alént abroker al grande sicole adlé l’ mwaisse. C’ esteut s'-t åbutude ; l’ ocåzion do fé conoxhance avou li scole, po les noveas, et shofler a l’ oraye da Monsieu Leyon les pondants et les djondants d’ tchaeke efant, por leye. Come dins tot, i nd aveut des mwais et des trelårdés. Seur Djetrou aveut rvindou s’ tchedje å mwaisse.
A s’ toû do fé conoxhance avou nosse Djilbert… _________________ Li ci ki n' a k' on toû n' vike k' on djoû. |
|
Rivni al copete |
|
|
Djor
Date d' arivêye: 2005-07-02 Messaedjes: 240 Eplaeçmint: Sint-Serwai
|
Date: vén 20 avr, 2012 19:27:35 Sudjet: |
|
|
Citåcion: |
eyet les medcéns |
Ons aveut dit k' on n' candjrè nén les mots do scrijheu. «Eyet», c' est do costé d' Tchålerwè. Li romantî aveut dit «et».
Citåcion: |
Vos nel ténroz nén |
«Nel» => flotche di croejhete. Ons aveut dit k' on wådrè l' croejhete do scrijheu.
Idem.
«Pus jamwais awè», aveut scrît l' sicrijheu.
Mi eto dj' a ptchî po «veur» (on mot k' est vormint walon); mins l' sicrijheu aveut dit «vraiy».
Cial, c' est l' prepozicion di k' est + li viebe droet complumint el. Vos l' avoz prins po l' årtike di djenitif del, k' est l' omrin do do.
Citåcion: |
c’ est l’ bleuwe maladeye |
Gn a bleu ki vént do francès; et gn a blåw, k' est on vraiy mot walon.
«Si-t ome». Li scrijheut aveut metou l' loyén, come å payis d' Nameur. A Lidje on n' el mete nén.
I m' shonne ki Djåke a scrît «çt efant la».
«Timp». (Li "s" do coron vént do francès.)
Citåcion: |
pol plaijhi d’ ses parints. |
«Po l' plaijhî». Si pol åreut stî on årtike (metans: årtike di but), ç' åreut yeu ene cogne di l' omrin ey ene po l' femrin. Metans: pol plaijhance et °pou plaijhî. Mins ça n' egzistêye nén. Ça vout dire ki po l' n' est k' ene prepozicion + definixha årtike.
Citåcion: |
aveur si prandjire |
«Awè s' prandjire». Dedja ki po Djåke c' est 4 silabes, nén 5, ça mostére comint k' i fåt rifonde.
Citåcion: |
li gamin po lyi dner l’ tete. |
C' est «gamén».
***
Citåcion: |
li facteur fijheut ene astådje so s’ tournêye, et vneut boere si ptite djate. |
Li scrijheut conoxhe bén l' croejhete et-z eployî come i fåt l' efinitif. Il aveut scrît: «v'në», ki vout dire «vni». S' il åreut eployî «vneut», il åreut scrît «v'not».
Poy ki l' femrin c' est «ashide», l' omrin est «ashid».
Purade «botenes»?
Citåcion: |
avént mî l’ tins |
Nost ome n' est nén lidjeus. «Avént mea l' timp».
Citåcion: |
vos n' avoz djamåy |
Mi eto, dj' a ptchî «måy», k' est l' vraiy mot walon. Mins si l' sicrijheu a ptchî po l' mot ki vént do francès, c' est «jamwais».
Citåcion: |
Djule avoz rmoussî |
Djule aveut rmoussî.
Li scrijheu aveut scrît avou "i". Viesprêye. Et come des ôtes mots del parintêye sont avou «vies-» eto, i m' shonne k' i fåt wårdé l' "i".
L' oraye.
I m' shonne ki Djåke a scrît «si-t»...
Citåcion: |
avou s’ tchedje |
Clokî/clotchî, kedje/tchedje... Li scrijheu a yeu ptchî «k».
Acorou.
Citåcion: |
Djule aveut tchai |
Tchait. Come: «i s' aveut tait».
Belès-sours.
«Mea».
«Tchait», come divant.
Ibidem. Et bråmint des ôtes côps.
Idem. Et co des ôtes côps.
I m' shonne ki c' est permussion et comufåt.
Citåcion: |
dji mel va rawaitî |
!! Croejhete!!
!! Croejhete!!
!! Croejhete!! Ça rvént tofer...
avou ci-la.
Li pårticipe di «cori», c' est «corou» (et ça rvént tofer). Dji sai bén, å Roman Payis, tofer, ambedeus, "i" et "ou", ça s' dit "ë".
Les ceas.
Citåcion: |
Elle s' a radmint cori |
Ibidem: corou.
Citåcion: |
a sinti l’ venêye |
Ibidem: sintou.
Citåcion: |
cist efant la ? |
A Lidje, c' est «cisse». A Nameur «ci». Et adon, i tchait on «-t» po l' loyî avou les voyales. Come des ôtes côps:
- «a s'-t efant»
- «a ç'-t efant ci»
A Tchålerwè:
- «a s'-n efant»
- «a ç'-n efant ci».
Dji vou bén, li mot lidjeu, c' est on fel walon. Come ezès ôtes lingaedjes romans: cest, acest, aquest, questo... Mins foû d' Lidje, ça s' a pierdou. Et si li scrijheu n' vout nén dire a Lidje, laiyîz-l' e påye.
Di pus, li scrijheu a co des belès sacwès ki c' est l' prumî côp k' dj' els a voeyou: «del» et «al» minme po l' omrin, aprume ki nozôtes, on dit «do» et «å». Po l' viebe «aler», il a on côp l' futurece «vairè». Ça, i n' elzè fårè nén "rfonde" å spotchî çou k' i gn a d' bea vaila. _________________ Li walon n' est nén d' l' esperanto. |
|
Rivni al copete |
|
|
Pablo Saratxaga Site Admin
Date d' arivêye: 2005-07-01 Messaedjes: 1162 Eplaeçmint: Oûpêye
|
Date: dim 22 avr, 2012 22:37:22 Sudjet: |
|
|
Mande escuze, dj' a stî prins et nén yeu l' tins d' evoyî m' modêye.
Vo l' chal, avou metou e rodje les difereinces.
E bleu les mots ki dji n' kinoxhe nén.
I n' a nén telmint d' diferinces, ça c' est ene boune sacwè!
Les grandès diferinces c' est:
- dj' a wårdé tos les mots et l' codjowaedje di l' oteur eto (c' est çou k' aveut stî decidé)
- i gn a dji croe sacwantès flotches dins vosse modêye, (piede metou po prinde, leye por lu)
------------------------
Skepiaedje
On aveut dit : « C’ est on moxhon po l’ tchet, i n’ pasrè nén l’ ivier ! » Si man n’ esteut nén co rlevêye, chûmîye so s’ lét, et les medcéns estént dedja la ! I n’ avént waire pestelé dins l’ tchambe po lyi dire cwè, a l' Djerminne : « Nén co cwate lives a l' pezêye, vos !, madame !, tot bleu, ene fene pea come blankeye a l' tchåsse ! Vos ni l’ ténroz nén lontins et vos n’ pôroz pus jamwais oyu d’ efant ! » Djerminne aveut prins l’ efant dins ses bresses po l' bercî ; c’ est l’ vraiy k’ c’ esteut on maigurlot. Ça lyi shonnéve si bon di l' milouter a bresseye. Ele li razouyive tote mouwêye ; ses ptitès mwins estént fene blankes avou des bourlotes å dbout d’ tchaeke doet.
« Il a l’ sonk tot bleu, madame, c’ est l’ bleuwe maladeye. » : avént-t i co latchî, tot les leyant la tos les troes, disbåtchîs, l’ efant, leye et l’ Djule, si-t ome.
Mins l’ Djerminne n’ esteut nén presse a s’ leyî daler, c’ esteut-st ene vayante ! Elle a rawaitî s’ Djule inte cwate-z ouys : « Et bén, si c’ est come ça, nos l’ lairans crexhe a s’ shonnance. Si l’ Bon Diu l’ a volou insi, pont d’ avance di fé des mås a ç’t efant la po l’ tins k’ il årè co a viker avou nos. Nos l’ lomrans Djilbert come vosse papa, li vî Rodjet ! »…
Et nosse Djilbert s’ aveut metou a teter… Teter,... teter, goirdjî, si foirt et si bén, k’ l’ ivier esteut houte et k’ il esteut todi la, po l’ plaijhi d’ ses parints. I vos pougnive la ddins, sins tårdjî, tot forgunant avou si ptit nez po-z oyu s' prandjire. Djerminne k’ aveut ddjà bén d’ l’ avance di ç’ costé la, vos aveut atrapé on si lådje sitoumak, ki l’ Djule ni saveut nén taper ses ouys djus, a tchaeke côp k’ ele purdéve li gamén po lyi dner l’ tete. On åreut yeu dit k’ ele profitéve ewal a l’ efant...
***
Djilbert, k' esteut co a l' faxhete, aléve oyu troes ans. I djambléve dedja ! Ses parints estént a djnos pa dvant lu. I l’ saveut bén l’ canaye ! On lyi passéve tot ! Si ça n’ aléve nén come i voléve, i s’ petéve a braire et c' est lu k’ aveut l’ wangne !...
Tos les maténs, so l’ côp d’ dijh, li facteur fjhéve ene astådje so s’ tournêye, et vni boere si ptite djate. I tapéve si carnassire padrî l’ ouxh e l’ intrêye. I n’ aveut nén co l’ tins d' s’ ashir a l' tåve ki les letes et les gazetes passént a l' vole dins tote li cour. Binåjhe nosse gamén !...
Èn ôte djoû, Djerminne, po lyi aprinde a divni prôpe, l’ aveut ashid so si ptit pot å dzeur d’ ene loke a rlocter so l’ pire di l’ ouxh. Cwand l’ facteur a volou l’ ascoxhî, li ptit xhuflot d’ l’ efant s’ a sorlevé fén roed come banban, å dzeur di l' betchete di l' pot… Li pixheye a stî si foite ki l’ coulote di nost ome a stî rispåmêye djusk’ å dzeur di ses bodenes. Tote li måjhonêye s’ aveut påmé d’ rire : li ptit demon lu, co pus foirt ki tertos ! Po fé come les ôtes ? Nonna, ê valet ! Li leddimwin, il aveut rdoblé !
***
K’ åreut yeu-t i stî fé adlé les « Ma Chère Sœur » ? I gn aveut bén cénk kilometes di s’ måjhone djusk’ a li ptite sicole. Et Djerminne n’ aveut nén di tins a piede so les voyes. I lyi faléve fé tourner l’ cinse di tins ki s’-t ome, k’ esteut abateu, aléve touwer et cotaeyî; la, on vea, vaici, on pourcea, pus lon, ene gade ! Et pwis, avou s' santé, vos ! Elle aveut tnou l’ gamén dins ses cotes. Ô ! nén po l’ milouter va, po ça, ses cwate djonnès sours, nén co a moennaedje, avént meyeu l’ tins k’ leye. Ele dimorént a ene pixheye so l’ minme pavêye. Si man n' aveut nén co l' cou tourné k' nosse Djilbert petéve evoye si catchî dins leus cotes. C’ esteut todi des boerlêyreyes et des godomes po li rtrover. Pont d’ avance di l’ mancî, il aveut si bén l’ tour di fé l’ gnangnan, k’ ele si petént a rire totes les cwate a vey leu sour si cobate a djesses åtoû di l' gamén.
Lu, efronté diale, i n' end aveut d’ keure : i saveut bén ki l’ leddimwin, i rbatreut les cwåtes...
Li scole des : « Ma Chère Soeurs »
« M'man ! Dji vou aler a scole ! »
« La waite ene novele ! K' avoz la dins vosse tiesse, don ? »
« Bén, dji so todi tot seu ! »
« Bén, nonna, vos n' estoz nén tot seu, dji so-st avou vos, don ! »
« Oyi m'man !, mins vos n' avoz jamwais l' tins di djouwer avou mi ! Et, l' Maurice mon l' Dèk, et l' Lucyin mon l' Gabë, et l' Roger mon l' Oscâr et co tos ls ôtes, zels; dji n' è voe pus nén onk. I sont tertos a scole ! I doevnut djouwer eshonne vaila sins mi. Mi eto, dji vou aler a scole ! »
(note: dji n' aveut nén co tuzé a cmint scrire tos les nos d' djin)
Ça, c' esteut l' plan, mins comint lyi dire a l' gamén k' i n' åreut jamwais les foices assez, ki les mastokes estént råles a l' måjhone, ki ses pilures costént les ouys di l' tiesse et k' ele si cobatéve sins fén po payî l' medcén et nukî les féns d' samwinne ?...
La on bon moumint k' ça l' triboléve ene miete, la, a l' Djerminne. L' anêye ki vént, i sereut bén oblidjî d' î aler a l' grande sicole, si gamén...
***
Ci djoû la, Djule aveut rmoussî a l' vesprêye avou ene pitite gote so l' oraye. Comint vôrîz, vos ! Les djins sont binåjhes cwand li biesse est cotaeyeye, a plaece dins l' saloe. Et po bén mezurer l' djournêye et cwand l' ovraedje a bén stî arindjî, i fåt todi mete èn asto, don ! Mins la, Djerminne n' aveut nén lawté come a s'-t åbitude...
A xhuflet, tot penåd, li Djule s' aveut bloncî a hiket djusk' å dbout do djårdén. I n' areut oizou s' côper e deus po råyî on dint d' tchén : Pout-må a sovint tchait so s' cou ! Et avou s' tchedje : berwete ! Mins l' gamén aveut acorou pougnî dins l' djambe di s' coulote : « P'pa ! dji vou aler a scole ! » I n' s' è ratindéve nén a ene pareye, li Djule. Aveut i bén etindou ? Çou k' i rsintéve bén; c' esteut les spenes des rôzîs k' afroyént si ddrî. Djule aveut tchait å rvier ! Mins, il esteut foû des gotes ! Lu, k' aveut sayî di n' nén ragadler a spesse linwe pa dvant Djerminne, vinéve di rtrover s' babeye : « End avoz cåzé a nosse man ? »…
Tote li famile esteut a pîce åtoû di l' grande tåve cwand il aveut rabroké avou l' efant : ses cwate bele-sours, si pa et s' man, si bea-pere … et... Djerminne !
« Bon ! Cåzans-n' bea, cåzans-n' court. Djilbert eva so ses cénk ans et i vout aler a scole. Nos avans bén tot pezé avou mes sours di l' djournêye. Dimwin, dji m' va a Tchålerwè dilé nosse cuzén l' Emile, lyi mostrer l' efant a l' ospitå. S' i gn a onk po bén nos dire cwè, c' est bén lu. Nos frans come i dirè. Si les rowes di l' tchår toûnnut bén, nos metrans l' gamén a scole. Et twè la, grande sôlêye, t' arindjrès t' bezogne å mia po l' î moenner et l' aler rcwire ! »
Moya !, nosse Djule. I n' åreut oizou drovi s' betch po-z è dire ene, ni co lzî dmander s' i vôrént ene gote divant d' eraler. Djilbert esteut tchait edoirmou, si tiesse clintcheye so l' ployeure di s' bresse a l' coine di l' tåve...
***
Cwand Djerminne a tchanté k' elle esteut l' cuzene di l' medcén Emile Houart, li sognante a fwait peter ses talons po s' astamper. C' esteut lu l' grand mwaisse, vos ! Ça n' a nén påpyî !
L' Emile, lu, minme s' i n' aveut waire di tins, i conoxhéve ses djins, et po l' famile, i s' åreut yeu sketé e pîces. Li famile : c' est l' famile, don ! dedja k' il esteut todi lon erî d' zels : « Et ç'tila, comint ç' k' i va ? C' est co Leyon Jamar k' est mayeur ? Et vos sours ? Et des kesses, et des messes !... Et l' Djule, i boet co bén si ptite blanke gote ? »
« Ô ! po ça, ni vs è fjhoz nén, c' est todi nén adlé vos k' i vénrè dmander l' permission ! »
« Mins, tot conte fwait, Djerminne, vos estoz la pocwè, vos ? »
« C' est po l' gamén : i vout aler a scole. », et Djerminne a tapé ses cwåtes so l' tåve.
« Bon, dji mi l' va rawaitî, mins d' après ç' ki vos m' dijhoz, c' est nén co les medcéns ki poûsront l' berwete pus lon, savoz ! Dins l' djeu d' cwåtes la, Djerminne, c' est nén todi des makes ki rtoûne, et inte ci k' les medcéns dijhnut et ç' ki l' bon Diu vout ; gn a bén sovint des kilometes ! »...
Djerminne saveut cwè. Londi, Djilbert sereut a scole ! Avou tos ls ôtes et come tos ls ôtes !...
***
« Po l' prumî djoû, dji l' irè moenner mi-minme, don Djule ! »
Li Djule end aveut sacwantes so les coines a s' fé pårdoner. Il åreut bén batou a totes les gregnes : « Oyi, Djerminne, tot ç' ki vs fijhoz, c' est po l' bén d' nosse gamén, et c' est todi d' assene, don ! »
I lyi aveut dit ça come po s’ foute. Mins l' ouyåde da Djerminne, lyi a bén fwait savu ki l' begnon esteut plin a rahåsse, k' elle end aveut plin les guetes, et k' i fåreut k' i s' tegne a carô.
Il a tourné s' tchår tot baxhant s' tiesse : « dji m' va apruster vosse velo. »...
C' est ki l' Djerminne voléve leuzî fé ses comissions ås beguenes; li gamén aveut todi stî croufieus et s' on n' el sognive nén, ça toûnreut co a mizere.
Sour Djertrude aveut schouté ça d' ene oraye, avou l' ôte di wåde so les efants. Mins elle aveut bén saizi l' istwere ! Elle aveut leyî cori l' berdelaedje djusk' å dbout divant di dire « Åmen ! »
Ci n' est nén a leye k' on lyi aléve aprinde si mestî. So dijh ans, elle end aveut scolé des banslêyes di djonneas. Ele saveut comint les rtourner ces ptits gåtés la, ki n' ont pont d' schoûte et ki sont mwaisse a leu måjhone. Elle åreut co des mantches a mete avou ç'tila.
Djilbert aveut ddja tourné cazake, il aveut corou rtrover tos les Sånîs, les cis k' i djouwéve avou zels d' å matén a l' nute.
Djerminne, tote mouwéye, n' aveut nén yeu l' tins d' lyi dner on betch a s' gamén. Elle a radmint corou s' catchî padrî l' håye ås pîs des montêyes di l' cour... D' å lon, ele li rawaite moussî e scole. Elle a s' tiesse clintcheye so si spale, ene mwin å dzeur di ses ouys, et ene gote court so ses mashales...
Come des mwaisses, les Sånîs ont corou s' ashir so l' banc åtoû d' li stouve. Sour Djertrude a sintou l' venêye, fåt k' ele dispårpeye li binde, les maxhî dins tos les ôtes.
« Fåt bén schoûter ç' k' on vos dirè », aveut i dit s' popa. et nosse Djilbert a bén dvou s' î fé.
Sour Djertrude a-st edåmé s' djournêye par ene påter divant l' imådje di l' Sinte Famile : l' Aviedje ashide a l' tåve, Sint Djôzef, pa dvant ses plantches et li ptit Djezus pa dvant on djonne bedot. Ele n' a nén co yeu l' tins di-z achever les pårdons ki nosse Djilbert atake :
« Pocwè ç' k' i n' va nén a scole, cit efant la ? »
« Parce qu'il n'y avait pas d'école dans son village ! »
Djerminne lyi aveut bén dit k' elle åreut des mantches a mete avou s' gamén. Mins nosse Djilbert est ddja so ene ôte coxhe : « Pocwè ç' k' i n' a nén on noer cèdri come nozôtes ? »...
« Pocwè ç' k' il est a pîs dschås ? »...
« Pocwè ç' ki l' Sinte Viedje a ene grande cote come li vosse ? »...
« Pocwè ci ?..., Pocwè ça ?...
Li cloke di li scole des feyes s' a fwait etinde po côper l' xhuflet a nosse berdelåd. Sour Djertrude aveut trové do respondant sins dveur si foirci. A lu tot seu, i vos aveut emantchî l' luçon a s' shonnance !...
Djule l’ aveut moenné tos les djoûs, tot rotant fé ses ovraedjes. Djilbert, po l’ moumint, i s’ efoircive so s’ pwès a fé des pictaedjes et des trelassaedjes. Li pus deur, c’ esteut co di cåzer e francès come Sour Djertrude. Po comprinde, ça, ça aléve co, mins po responde, i lyi arivéve pus sovint di cåzer come on lyi aveut aprins a s’ måjhone. Et pwis, i saveut mia çou k’ i voléve fé saveur e walon.
L’ ôte djoû, il aveut dné on betch a li ptite Liza; ele lyi aveut dné on côp d’ mwin po rabotner s’ coulote après k’ il aveut stî pixhî. Sour Djertrude a radmint acorou po les rsaetchî erî onk di l’ ôte. Il a bén veyou k’ elle esteut mwaijhe. Elle a berdelé so l’ paradis et so l’ infier tote l’ eure ki dmoréve di d’ l’ avant prandjire. Djilbert lyi a dmandé : « Ma Seur, est ç’ ki les tchéns vont en infier eto, pask’ il arive co bén k’ nosse Diane vént m’ diner on roed côp d’ linwe et raletchî m’ mashale ?...
« C'est la récréation mes enfants, allez jouer et vous dégourdir les jambes ! »
Dins l' cour, les marons tchaiynut plik-plok au pî d' l' åbe, rilujhants come li fouwåd di l' pupe di s' vî pa, l' Amand. Les Sånîs si distchicotnut ddja avou les Måjhnîs et les Gobtindjîs po les ramexhner. C' est a l' ci k' årè l' potche li mia gårneye. Tant k' a fwait, cwand l' cloke soune po rmoussî, nosse Djilbert a rovyî di fé çou ki s' man lyi a bén rcomandé... I djamblêye radmint diviè les pixhlotes. Sour Djertrude tådje ene hapêye, elle a veyou l' Djilbert. I s' cotape, tot sayant di rlever s' cèdri. Les marons tchaiynut, si stramnut tot åtoû d' lu. I tént l' coine di s' cèdri dins ses dints, mins asteure c' est avou les botnires di s' novele coulote k' il a des mås. Sour Djertrude s' a-st avanci. Ele coplêye å mia l' efant a s' soladjî. Ça n' est nén l' prumî k' ele doet rfaxhî. Tot si rlevant, ele sint les ptits doets tot frexhs apicî s' viye mwin, po lyi dner, gratisse, on gros betch. Djilbert i aveut metou s' catchet po todi ! N' esteut nén l' pus mouwé des deus, li ci k' on pinse !...
Ça s' aveut trinné inte li vete et l' setch. Nosse Djilbert aveut on roed corant d' air d' ene oraye a l' ôte. Po-z î mete ene astantche, elle aveut tapé so l' clå tos les djoûs : nén sins må !
Dins li scole, pont d' rujhe, Djilbert esteut dins les traits, Sour Djertrude, å coirdea. Mins dins l' cour, les Sånîs fjhént todi binde a pårt; les Måjhnîs n' estént waire, co moens di Gobtindjîs. I faléve bén les ténre a gogne tertos, paski ces diales la : i vos årént disbåtchî on covént d' beguenes avou totes leus herlemes. Elle aveut a poenne tourné s' dos; c' esteut l' guere. Djilbert moennéve les Sånîs po mancî les ôtes : des capougnaedjes inte les deus bindes a n' pus s' î rtrover. Et cwand l' pwel voléve, elle åreut bén dvou esse dins totes les coines a l' feye. « Ma Seur, c' est Djilbert k' a fwait ci ! Ma Seur, c' est Djilbert k' a fwait ça ! » Lu, si fratche achevêye, nén co djinné po ene mastoke, vos lyi årîz dné l' bon Diu sins passer pa l' dresse ås comissions...
Et vola ki l' moes d' djun esteut ddja edåmé. Sour Djertrude aveut amoenné tos les cis k' alént abroker a l' grande sicole adlé l' mwaisse. C' esteut s'-t åbitude; l' ocåzion di fé conoxhance avou li scole, po les noveas, et shofler a l' oraye da Monsieu Leyon, les pondants et les djondants d' tchaeke efant, por leye. Come dins tot, i gn aveut des mwais et des trelardés. Sour Djertrude aveut rvindou s' tchedje å mwaisse.
A s' toû di fé conoxhance avou nosse Djilbert…
Candjî pol dierin côp pa Pablo Saratxaga, li sem 28 avr, 2012 0:13:11; candjî 1 feye |
|
Rivni al copete |
|
|
Pablo Saratxaga Site Admin
Date d' arivêye: 2005-07-01 Messaedjes: 1162 Eplaeçmint: Oûpêye
|
Date: lon 23 avr, 2012 19:40:40 Sudjet: |
|
|
Djor scrijha: |
Di pus, li scrijheu a co des belès sacwès ki c' est l' prumî côp k' dj' els a voeyou: «del» et «al» minme po l' omrin, aprume ki nozôtes, on dit «do» et «å». |
C' est on payis wice k' on fwait nén l' raclapaedje des årtikes; on dit "aler a li scole" metans.
Parey pol plurial. |
|
Rivni al copete |
|
|
djan-djan
Date d' arivêye: 2007-07-22 Messaedjes: 266 Eplaeçmint: Mont-Sint-Gubert
|
Date: vén 27 avr, 2012 13:55:20 Sudjet: |
|
|
D' acoir avou l' Djôr ki fåt respecter l' sicrijhaedje do scrijheu mins cwand minme, i nos fåt rfonde. D' abôrd :
Djôr scrijha: |
Citåcion:
al vesprêye
Li scrijheu aveut scrît avou "i". Viesprêye. Et come des ôtes mots del parintêye sont avou «vies-» eto, i m' shonne k' i fåt wårdé l' "i".
|
Si vièspréye a stî rfondou e vesprêye fåt eployî vesprêye, c' est tot. Oudon-bén on rcandje li rfondaedje mins nén leyî deus sifwaitès cognes eshonnes.
Djôr scrijha: |
Citåcion:
å mia
«Mea».
|
Nonna, ça a stî rfondou mia http://wa.wiktionary.org/wiki/m%C3%AE
Djôr scrijha: |
Citåcion:
permission
I m' shonne ki c' est permussion et comufåt.
|
Nonna, c' est permission et comifåt. Waitîz dins l' Wikipedia eyet l' Wiccionaire.
C' est ossu tins et nén timp k' a stî rfondou.
Djôr scrijha: |
Citåcion:
les cis
Les ceas.
|
Mande escuze mins dj' a todi prins come referince li croejhete då Lorint ewouce kel cogne di referince rifondowe c' est les cis. Lesceas n' a måy sitî rfondou.
Citåcion: |
Citåcion:
cist efant la ?
vou bén, li mot lidjeu, c' est on fel walon. Come ezès ôtes lingaedjes romans: cest, acest, aquest, questo... Mins foû d' Lidje, ça s' a pierdou. Et si li scrijheu n' vout nén dire a Lidje, laiyîz-l' e påye.
|
Minme rimarke ki po "les ceas".
Adon, i fåt dmander a l' oteur. I vout k' on rfonde. S' i vout ki gn åye ene miete di rfondant ddins, i l' pout dmander. Mins ç' k' on a dit l' ôte djoû a Lidje c' est k' on l' fereut al leccion. Ça n' est nén nosse prôpe sicrijhaedje, ewouce k' on fwait on pô çou k' on vout.
Cwand dj' voe tos les berdelaedjes k' i gn a, dji m' dimande si c' est ene boune idêye del rifonde a tot plin. Ça n' årè ni cou ni tiesse si tolmonde fwait a s' môde. _________________ Mi copiutrece cåze walon -> http://walotux.walon.org |
|
Rivni al copete |
|
|
Pablo Saratxaga Site Admin
Date d' arivêye: 2005-07-01 Messaedjes: 1162 Eplaeçmint: Oûpêye
|
Date: sem 28 avr, 2012 0:11:55 Sudjet: |
|
|
djan-djan scrijha: |
Si vièspréye a stî rfondou e vesprêye fåt eployî vesprêye, c' est tot. |
Dj' aveu rovyî çoula... rimetoz "vesprêye" dins m' modêye d' abôrd.
Citåcion: |
Cwand dj' voe tos les berdelaedjes k' i gn a, dji m' dimande si c' est ene boune idêye del rifonde a tot plin. Ça n' årè ni cou ni tiesse si tolmonde fwait a s' môde. |
Mi idêye di fé tchaeke si modêye po les prumirès pådjes (et nén po tot l' live), c' est po nozôtes vey les diferinces k' i gn årè; ey insi trover des ptits ponts d' detay a spepyî pol rifondaedje.
On-z a veyou insi ayir, vesprêye,...
po "ci-t ç'-t" dji so po les accepter eto; c' est "ci" avou ene lete di beloyance.
Po on tecse "standård", nén raloyî a ene coine, dji so po mete ene seule cogne po tos ces ptits mots la; mins po on roman, copurade on roman ki raconte l' istwere d' ene djin d' ene coine dinêye, dji croe ki, ostant k' on pout, on dvreut wårder les coinreces di l' oteur.
L' idêye, eto, c' est di poleur mostrer a l' oteur les diferinnès modêyes (ey eto ene avou les årtikes aclapés: pol, nel, al,...) eyet lu nos dire çou ki l' assaetche li pus.
I fåt bén vey cist ovraedje la nén come on rfondaedje k' on freut nozôtes (come çoula a todi stî l' cas disk' asteure), mins come on rfondaedje fwait pa l' oteur ou come i l' åreut fwait. |
|
Rivni al copete |
|
|
Gaytan
Date d' arivêye: 2009-11-14 Messaedjes: 46 Eplaeçmint: Batice (Payis d' Heve)
|
Date: sem 28 avr, 2012 9:58:57 Sudjet: |
|
|
Citåcion: |
djan-djan scrijha:
Cwand dj' voe tos les berdelaedjes k' i gn a, dji m' dimande si c' est ene boune idêye del rifonde a tot plin. Ça n' årè ni cou ni tiesse si tolmonde fwait a s' môde. |
C' est po çoula k' i fåt aveur des usteyes avou des rîles ki sont les minmes po tertos (adon ene croejhete) et on scrijhaedje ki est eto l' minme po tertos. I fåt eto aveur on gros diccionaire (dji sai Lucyin, çoula est ene ôte afwaire). Mins po k' des djins polexhe aprinde li rfondu, i fåt k' ils åyexhe les moyéns. Si on kibate co dijh ans å long, on n' î adierceyrè nén. Et i n' årè pus assez d' djins ki djåzrè co l' walon. Voeyoz so Berdelaedje, i n' a k' ene pougneye di djins prindèt pårt. _________________ Gaytan |
|
Rivni al copete |
|
|
djan-djan
Date d' arivêye: 2007-07-22 Messaedjes: 266 Eplaeçmint: Mont-Sint-Gubert
|
Date: sem 28 avr, 2012 15:07:19 Sudjet: |
|
|
Dji shû totafwait Pablo. On doet sayî d' fé come si c' esteut l' oteur ki l' aveut rfondou, tot sayantshuve les riles. On pout wårder des cognes coinreces come cit al plaece di cist. Mins pol resse, come dit l' Gaytan, i s' fåt tni a çou k' a stî decidé dins l' passé oudon-bén s' on fwait des noveatés, esse tolmonde d' acoird. D' abôrd, les "mea" evnd, non merci. Mins des afwaires come "a l'" al plaece di å ou ou "vénrè" al plaece d' irè, pocwé nén. C' est des belès letes, come dit Djôr. _________________ Mi copiutrece cåze walon -> http://walotux.walon.org |
|
Rivni al copete |
|
|
Djor
Date d' arivêye: 2005-07-02 Messaedjes: 240 Eplaeçmint: Sint-Serwai
|
Date: mie 02 may, 2012 3:06:24 Sudjet: |
|
|
Citåcion: |
D' abôrd, les "mea" evnd, non merci. |
A pårt "c' est insi" et "come ons a fwait dispoy todi", vos n' dijhoz rén.
"Mî" a Lidje et "mia" a Nameur, i lzè fåt rfonde; c' est l' minme mot, todi walon (pont d' francijha vaici). Et co, "mia" ni rshonne a rén (foneticmint, çou sereut purade "mya", nén "mia"). Parey po "ci" et "cia". Onk a Lidje, l' ôte a Nameur. (Et dj' a ddja oyou "cé" eto, mins dji n' sai pu ewou.) Ça n' såreut esse ôtrumint ki "cea".
Sino, pocwè nén "bia pourcia"?
Po "vesprêye", i s' fåreut motoit rapinser. Li mot "viesses", dj' el a dischovrou gn a waire. Mins gn a pont d' "vesses".
Dji di "motoit".
Mins les årgumints del sôre "ç' n' est nén insi, paski dj' el di", ç' n' est nén des årgumints. _________________ Li walon n' est nén d' l' esperanto. |
|
Rivni al copete |
|
|
djan-djan
Date d' arivêye: 2007-07-22 Messaedjes: 266 Eplaeçmint: Mont-Sint-Gubert
|
Date: mie 02 may, 2012 8:27:59 Sudjet: |
|
|
Djôr, les årgumints c' est k' on nos dmande di mete li novele e rfondou al leccion, nén di rfonde des noveas mots. On l' pout fé, si tot l' monde est d' acoird mins vaici vos fjhoz la môde d' on mwaisse di scole ki cache après des fåtes ki ndè sont nén amon les copeyes di ses scolîs. Ça n' est nén plaijhant. C' est tot.
Ça n' est nén pask' on n' est nén d' voste avisse k' on est fås. Et l' Gaytan, il atake avou l' rifondou, nén dandjî di clawer s' tecse å pilori s' i n' a nén bén comprinsles riles do djeu.
Vos n'oyoz nén todi l' façon k' vos cåzez ås djins pa des côps. I s' fåt rapåjhi et mete les fômes, valet.
Adon on pout rfonde des mots mins nén d' cisse manire la. _________________ Mi copiutrece cåze walon -> http://walotux.walon.org
Candjî pol dierin côp pa djan-djan, li mie 02 may, 2012 12:40:07; candjî 1 feye |
|
Rivni al copete |
|
|
djan-djan
Date d' arivêye: 2007-07-22 Messaedjes: 266 Eplaeçmint: Mont-Sint-Gubert
|
Date: mie 02 may, 2012 8:28:30 Sudjet: |
|
|
Djor scrijha: |
"Mî" a Lidje et "mia" a Nameur, i lzè fåt rfonde; c' est l' minme mot, todi walon (pont d' francijha vaici). Et co, "mia" ni rshonne a rén (foneticmint, çou sereut purade "mya", nén "mia"). Parey po "ci" et "cia". Onk a Lidje, l' ôte a Nameur. (Et dj' a ddja oyou "cé" eto, mins dji n' sai pu ewou.) Ça n' såreut esse ôtrumint ki "cea".
Sino, pocwè nén "bia pourcia"? |
Li diferince inte bea/pourcea et mia/cia, c' est k' on dit "bê/pourcê" å levant et nén "mê/cê". Li betchfessî scrijha "ea" est pol pwaire ya/ê (et è...), nén po ya/î (et i). C' est po ça k' les cis dvant nos-ôtes ont decidé d' fé ene dobe rifondowe.
Rapia s' sicrît ossu avou "ia".
Amon nos-ôtes on dit "les cénk" et i nd a co ds ôtes. On n'les sait nén totes rifonde. _________________ Mi copiutrece cåze walon -> http://walotux.walon.org |
|
Rivni al copete |
|
|
|
|
Vos n' poloz nén enonder des noveas sudjets dins ç' forom ci Vos n' poloz nén responde a des sudjets k' i gn a dins ç' forom ci Vos n' poloz nén candjî vos messaedjes dins ç' forom ci Vos n' poloz nén disfacer vos messaedjes dins ç' forom ci Vos n' poloz nén vôter dins les ploncaedjes di ç' forom ci
|
Powered by phpBB © 2001 phpBB Group
|