Berdelaedjes

[lucyin]

Gn a ddja moyén d' endè tchôkî des masses avou ces troes modeles cial :

codjowaedje braire :

http://wa.wiktionary.org/wiki/Modele:-cobrai-

http://wa.wiktionary.org/wiki/Categoreye:Viebes_ki_s%27_codjow%C3%A8t_come_braire

(gn åreut moyén di rfé des pus simpres cwand les bodje A & B si scrijhèt del minme façon, (ponre), mins SINS s' prononçî del minme façon.

Årvierdimint, cwand les bodjes A & B si vuzelnut del minme façon, mins si scrire diferinnmint (pal djeu des rîles di disfaflotaedje), i fåt eployî :

codjowaedje cure :

http://wa.wiktionary.org/wiki/Modele:-cocure-

http://wa.wiktionary.org/wiki/Categoreye:Viebes_ki_s%27_codjow%C3%A8t_come_cure

Po les viebes pår disrîlés (aprume, a cåze di dobès rfondowes, ou di spotchaedje nén a tos les codjowas), eployî :

codjowaedje disrîlé :

http://wa.wiktionary.org/wiki/Modele:-codisr-

http://wa.wiktionary.org/wiki/Categoreye:Viebes_walons_p%C3%A5r_disr%C3%AEl%C3%A9s

Mins i fåt riscrire les 8 cognes do tåvlea al mwin.
_________________
Li ci ki n' a k' on toû n' vike k' on djoû.

[Pablo Saratxaga]

Pol codjowaedje di "ponre" (e rfondou), po les 3 djins do singulî prezintrece, fåt i shure l' uzance namurwesse (dji pond, ti ponds, i pond) ou l' uzance lidjwesse (dji pon, ti pons, i pond) ?
li "d" n' rispite nole pårt d' ôte dins l' codjowaedje, nén ddja dins l' infinitif; ça fwait ki dj' sereu purade po shure dins ç' cas ci l' uzance lidjwesse.

å rvier, po "ponde" (po les deus viebes: sititchî foû et mete e coleur), dji metreu "dji pond, ti ponds, i pond", la ki l' "d" si rtrove dins l' bodje A (ponde, pondou, pondans,...)

[lucyin]

[Pablo Saratxaga]

[Djor]

[djan-djan]

[Pablo Saratxaga]

[Pablo Saratxaga]

Dj' a des rujhes avou l' viebe "haire" ("hére" a Lidje, nén trové ôte pårt).

Dins l' codjowaedje da Stasse c' est:
A=hay-, B=hé-, C=héz-; dji hé, nos hayans, dji hérè, ki dj' hése, dj' a hayou (mins pårticipe prezintrece disrîlé: tot hèyant).

e rfondou dji n' sai nén trop cmint fé pol sudjonctif, et pol cogne avou -nut...
pol moumint, dji l' mete come tchaire:
A=haey- B=hai-, C=haiy-; dji hai, nos haeyans, dji hairè, ki dj' haiye, dj' a haeyou, tot haeyant (eto: i haiynut ? ).

on pôreut eto rsaetchî l' "ae" et mete djusse "a"; i m' shonne ki l' son "è" ni s' ritrove ki tot å coûtchant (come po "trècas", k' on rfondreut "tracas" purade ki "traecas").
D' èn ôte costé, adon ki "tracas" est assez corant, e walon on dit purade "vey evi".

[Pablo Saratxaga]

Ene ôte rujhe: les viebes avou -oere (+vey): pol moumint on rfond avou ene seule voyale, li betchfessî "oe"; mins motoit k' on dvreut mete on "e" pol bodje A (nos creyans, nos bevans, nos veyans); c' est insi ossu bén dins les codjowaedjes da Gilliard k' a Lidje (avou "buv-" po boere); et dins l' rifondaedje Hendschel.
Cwand on rwaite les viebes come -aire, -ire, -ure, -eure, i gn a bén on candjmint d' voyale; on-z a eto "veyou".
Ces viebes croere, boere, vey, on ls a rfondou dvant d' vormint tuzer å codjowaedje (la k' c' est des viebes ki rivnèt tofer), çoula a stî metou sor on seu bodje, divant d' bén vey les candjmints d' voyales.

ça dinreut:
vey: dji voe, nos veyans, i voeynut, dji voerè, ki dj' voeye, dj' a veyou
boere: dji boe, nos bevans, i boevnut, dji boerè, ki dj' boeve, dj' a bevou
croere, dji croe, nos creyans, i croeynut, dji croerè, ki dj' croeye, dj' a creyou
(mins po croere dins l' Gilliard c' est A=crwèy-, ça fwait ki "nos croeyans, dj' a croeyou" si disfind avou)

vola po tuzer

[Pablo Saratxaga]

pol viebe keuze/keude (fr: coudre) wårder on dobe codjowaedje (deus viebes) come po saveur/sepi ?

keude (cogne do coûtchant) erîlé a on bodje, come code:
dji keud, nos keudans, i keudnut, dji keudrè, ki dj' keude, dj' a keudou

keuze (cogne do levant): A=coz-, B=C=keuz-
dji keuze, nos cozans, (i keuznut ?), dji keuzrè, ki dj' keuze, dj' a cozou

[Pablo Saratxaga]

et co èn ôte: s(i)påde
dins l' codjowoe dj' aveu metou come piede, avou ene oyåve cossoune å coron po les singulîs prezintrece (dji spåde, ti spådes, i spåde); mins d' après les codjowaedjes da Stasse et da Gilliard, ça sereut purade ene moyale cossoune: dji spåd, ti spåds, i spåd.

[Pablo Saratxaga]

ey èn ôte: parete (et ses parints).
il a stî rfondou "parexhe", mins c' est on rfondaedje a pårti do français (viebes fr avou -aître => wa -exhe/-axhe (nexhe, paxhe,...)

mins dji n' trove nou "parèhe" ni "parèche" dins les motîs, såf dins [OO]; oyi mins, po "parèche" i n' a k' on egzimpe avou on suddjonctif (divant ki l' cinsî n' aparèche), et po "disparèche" i mete eto "disparète"; dins les egzimpes i gn a i disparèchnut (mins, djustumint, li cawete -nut si stitche sol cogne do sudjonctif), disparètra (pont d' "ch"); eyet "parèt" dins l' ratourneure i parèt qui... (pont d' "ch" chal nerén).

dins l' Gilliard et dins li Stasse c' est come «mete»
dji paret(e), nos paretans, i paretnut, dji paretrè, ki dj' parete, dj' a paretou.
D' èn ôte costé, dins l' Haust i mete ki c' est èn epront do francès, lu-minme vinant do latén "parescere".