Berdelaedjes

[Reptilien]

* « (r)ashir » sol DTW (#11742, #2309) eyet Wikipedia
* « (r)ashire » sol Wiccionaire

c' est li kéne, l' boune ortografeye ?

[Pablo Saratxaga]

"ashir" ... come "vir"
ou "ashire" ... come "dire"

ça toume bén, dji va-st aler vey dins l' djivêye di viebes ki dji rascode dispoy des ans...

Vocial li djivêye di totes les familes di viebes ki finixhèt pa on prononçaedje "voyale+R" a l' infinitif:

- diveur
- saveur
- faleur
- valeur
- voleur
- poleur
- (soleur) (foû råle; c' est l' minme ki l' castiyan "soler")

- oizeur

- keure/meskeure (råles)
- scheure

- aveur (a, téns, sins "e" al fén, lu)

- braire
- haire
- plaire
- raire
- taire
- traire
- tchaire (ci-la; on-z a balziné al sicrire "tchair")

- lére

- (tinre) (ôte cogne po "tini"; nén ritnou e rfondou)

- scrire
- dire
- rire
- tchire (ci-la eto, on l' trove come "tchîr", pa assaetchance do francès motoit)

- boere
- croere
- (doere) (viye cogne di "diveur")

- ponre
- somonre

- ôre
- clôre
- divôre

- boure
- moure
- ploure

- cure
- riçure/aporçure/conçure
- conclure/esclure
- dure
- lure
- acsure
- shure
- distrure/construre/instrure

- ashir

- (vir) (ôte cogne po "vey")

[Pablo Saratxaga]

on pout vey ki, foirt sovint, on mete on "e" al fén.

- on nel mete nén cwand c' est "-eur" (mins on l' mete po keure et scheure)

dj' a les pinses ki l' cogne "ashir" (sins "e") est inflouwinceye på francès (assoir); ey eto, permete ene pus grande diferince avou l' famile di "shure".

Si on rwaite l' uzance e feller, on-z a po "ashir":

ashir [R13]; assîr [C8,E1,E2,E21,E34,E145,O3]; achîr [C1,C9,E1,E34,O0,O2,O4]; achir [C8]; assîre [C1,C13,S17]; asîr [C9];

- 3 po "ashire", 17 po "ashir" (emey zels des gros motîs, eyet l' seu e rfondou)

dismetant ki po "shure":

sûre [E1]; sîre [S117]; chûre [C1,C8,O0,O2] => tofer "shure"

po tchire:
tchîr [C62,C99,E34]; tchire [R13]; tchir [C8] => tofer "tchir", såf dins R13

po tchaire (dji rwaite a distchaire, k' a pus di disfondowes):
distchaîr [C1,C13]; distchêr [C9]; dèstchêr' [O3]; dèstchér' [O0]; dèstchér [O4]; dèskér' [O3] => tofer "distchair"

po boure:
boûre [C1,C9,C13,E1,E21,E34,O0,O2]; boure [R13]; boûr [O4]; bour [C8] => "boure" å pus sovint;



I m' shonne ki, a moens d' ene lådje uzance po nel nén mete, on mete on "e" al fén.
L' uzance est di nel nén mete po les -eur (såf les familes keure et scheure; mins keure et scheure sont monosillabe; on n' såreut nén mete "-eur" a pårt, come po pol-eur, sav-eur, fal-eur,...).


tchir(e), tchair(e) et ashir(e) sont les seulès familes wice k' i gn a ene miete di dotance.
L' uzance li pus spårdowe (e Feller) c' est sins li "e".

Mins dins R13 c' est : tchire, tchaire, ashir


Por mi (tot l' restant estant l' minme), li cogne dins R13 a l' dierin mot.
=> shir, ashir, rashir,

[Pablo Saratxaga]

(po trover les viebes dins l' DTW; come i gn a tofer "v." por zels; on pout mete "v[.]" dins l' boesse do discrijhaedje, po n' trover ki les viebes.

et si on mete dins l' tchamp "mot": "%[cs]ha?ir(e|)"
on-z a les viebes ki finixhèt avou tchair(e), tchir(e), shir(e),...

Et si on mete "R13" dins l' boesse do côde motî; on n' a pus k' les cis k' ont stî metous dins l' motî d' potche)

http://chanae.walon.org/lh/wa/dic/sipepieus.php?query=%[cs]ha?ir(e|)&query3=v[.]&mcode=R13

[lucyin]

A decider oficirmint. Dji vôreu bén -re, mins dji so d' acoird eto avou li "rîle do R13". Dimandans cwè a ene troejhinme djin.
_________________
Li ci ki n' a k' on toû n' vike k' on djoû.

[Pablo Saratxaga]

Ene ôte sacwè, dji vén d' m' abaiti d' ene sacwè; dji n' arive nén a trover l' bon codjowaedje po des plurials j' i gn a dins S0.
Metans, po "assîr" : a l' indicatif prezintrece, nos assians ou nos assiyans ? a l' erirece durant, nos assyins ? ou nos assiyins ?

Dins li codjowaedje Stasse (Lidje) c' est l' deujhinme (A=assiy-); mins avou PE assiou (et nén "assiyou" come ça sereut si erîlé).

E rfondou on-z a purade pris A=ashy-; mins est-ce bén djusse ?

Viebe a deus codjowaedjes, deujhinme fôme:
Atuze des troes bodjes: A=«ashy» B=«ashî» C=«ashid»

ashir

pr. : ashî, ashîs, ashît, ashians, ashioz, ashièt ~ ashidnut
er. : ashia, ashias, ashia, ashyîs, ashyîz, ashyît
er.d.: ashieu, ashieus, ashieut, ashiéns, ashyîz, ashiént
fut. : ashirè, ashirès, ashirè, ashirans, ashiroz, ashiront -- ashiress
cond.: ashireu, ashireus, ashireut, ashiréns, ashirîz, ashirént
su.pr: ashide, ashides, ashide, ashianxhe, ashioxhe, ashiexhe ~ ashidnuxhe
su.d.: ashiaxhe, ashiaxhes, ashiaxhe, ashiénxhe, ashyîxhe, ashiénxhe
imper: ashî, ashians, ashioz
part.: ashiou (ou ashid), ashiowe (ou ashide), ashiant


Codjowaedje Stasse:
Atuze des troes bodjes: A=«assiy» B=«assî» C=«assîz»
assîr (99) assîr:assiy:assî:assîz:assiou

assîr

pr. : assî, assîs, assît, assiyans, assiyez, assiyèt
er. : assiya, assiyas, assiya, assiyîs, assiyîz, assiyît
er.d.: assiyéve, assiyéves, assiyéve, assiyîs, assiyîz, assiyît
fut. : assîrè, assîrès, assîrè, assîrans, assîrez, assîront
cond.: assîreû, assîreûs, assîreût, assîrîs, assîrîz, assîrît
su.pr: assîse, assîses, assîse, assiyanse, assiyése, assiyèsse
su.d.: assiyahe, assiyahes, assiyahe, assiyahîs, assiyahîz, assiyahît
imper: assî, assiyans, assiyez
part.: assiou, assiowe, assiyant


Codjowaedje Francard (erî rfwaitn, e rodje les cognes ki dji n' so nén seur)

Atuze des troes bodjes: A=«assy» B=«assî» C=«assî» C1=«assîche» B1=«assî»
assîr (150) assîr:assy:assî::assît:

assîr

pr. : assî, assîs, assît, assians, assioz, assiant
er. : (assia, assias, assia, assyîs, assyîz, assyît)
er.d.: assio, assios, assiot, assyins, assyîz, assyint
fut. : assîrê, assîrès, assîrè, assîrans, assîroz, assîrant
cond.: assîro, assîros, assîrot, assîrins, assîrîz, assîrint
su.pr: assîche, assîches, assîche, -, -, -
su.d.: assiuche, assiuche, assiuche, assyinche, assyîche, assyinche
imper: assî, assians, assioz
part.: assît, assîte, assiant

[Djor]

"Assedere" -> *assedre -> ashire, cf. cat. asseure, oc. sèire.

"Vīdere" -> *vidre -> vire
"Vidēre -> *veðéi -> vêyî -> vêye

Li regue, c' est ki, cwand li "-C-ere" s' a fwaît "-C-re", li "-e" då coron s' a wårdé lontimp. "Bibere" -> *bebre - beure (boere) etch.
_________________
Li walon n' est nén d' l' esperanto.