Berdelaedjes

[Reptilien]

Dins l' alfabet, gn a kékès letes ki c' n' est nén simpe di sawè comint l' dire e Rfondou.

A : [a]
B : bé [be]
C : cé [se]
D : dé [de]
E : e [ɛ] ou bén fåt i dire [œ] ?
F : ef [ɛf]
G : djé [d͡ʒe] ou bén fåt i dire « g(u)é » [ɡe] come el lete e rfondou si prononce todi [ɡ] ?
H : ach [aʃ], hach [haʃ], axh [ach]/[ah]/[aç],...
I : î [iː] (avou on tchapea, paski todi prononcî long ?)
J : ji [ʒi], ou fåt i dire dji [d͡ʒi] come « j » tot seu ni s' eploye nén e rfondou ?
K : ca (rîle do son K) [ka], ou bén fåt i dire kè [kɛ] ou ké [ke] ?
L : el [ɛl]
M : em [ɛm]
N : en [ɛn]
O : o [ɔ]
P : pé [pe]
Q : cu [ky] ? li lete Q e rfondou n' est nén eployeye
R : er [ɛʀ]
S : esse [ɛs]
T : té [te]
U : u [y]
V : vé [ve]
W : wé [we]
X : iks [iks]
Y : î grek (mi dji di « yé » dispu todi, sol modele di l' ôte dimeye cossoune « wé »)
Z : zète

Et vos, comint dijhoz ?

[Pablo Saratxaga]

Po W, Y, Z i gn a les nos tradicionels : doblu (dobe u), yod, zeta.

"doblu" dji l' eploye coranmint;

"yod" c' est eployî dins les scrijhaedjes di linwince da Lorint Hendschel, et did la on l' ritrouve dins ds ôtes sicrijhaedjes e walon sol sudjet.

"zeta" dji l' a ddja léjhou dins on vî tecse, ey on l' ritrouve come intrêye dins sacwants motîs.

Po "K"; i gn a "ca" sol DTW eyet e wiccionaire.

Po "E"; sol DTW c' est metou come "é" (come po ls ôtès letes cossoune + é); avou come disfondowes: é [E1]; eu [S0] (et ossu sacwants "e", ki c' est djusse li lete, et ça n' dit nén vormint comint l' prononcî). E rfondou l' lete "E", a pârt dins 2-3 mots (come "feme") ni s' prononce nén [œ] , ci la c' est clairmint on calcaedje do spelixhaedje francès.

Po "Q", la ki, cwand c' est eployî e Feller, c' est foirt dins des mots avou [kw]; on pôreut fé on lomaedje "cwé"; mins po les payis la ki /kw/ si prononce /k/ ça sereut omofone di "ké"; c' est nén on problinme por ostant ki l' lete "K" ni soeye nén leye-minme "ké".

Po "G" dji sereut po on dobe lomaedje "djé" et "gué"

Po "J"; dins les payis wice ki "jh" = /j/, on lomaedje "jî" est possibe; mins dins les payis la ki l' son /j/ n' est nén eployî on l' lomreut naturelmint "djî"

Dimeure "H". Dji croe k' i fåt aveur li lete "h" leye minme a l' atake (prononceye ou nén sorlon les coines); après, hach, hatch ou haxh ? I fåreut vey çou k' i gn a dins les motîs (i n' a rén dins l' DTW, mins djustumint les intrêyes ki cmincèt avou "h" divèt co si spessi).

[Pablo Saratxaga]

Po "H" :

* dins C9a c' est djusse metou come "h", ça n' nos avancixh waire.
* dins Wikipedia eto, on eploye djusse "h" po scrire li no del lete.
* dins E89 li mot n' î est nén
* dins E177a i n' î est nén; dins E177b on î cåze so troes pådjes etires! mins on n' sicreye ki "h"
* dins E212, al seccion "H" i gn a-st ene note e francès ki dit k' po "h" i fåt rwaitî soeye-t i sins rén, ou dzo "xh". I n' a pont d' intrêye "ache", ni "xhache"
* dins E1 i gn a "hache"
* dins 04 djusse ene note e francès, k' eploye "h"
* dins E34 li mot n' î est nén
* dins S0 i gn a "hache"

Li deus seus wice ki l' mot aparexhe eployèt on moya e al fén, c' est ossu l' cas e francès ("ache"); do côp dji sereut po "hache" po lomer "H".
"hé" pôreut convni eto; mins dji n' l' a trové nole pårt; dins l' wikipedia e francès, i dnèt "he" come ôte lomaedje del lete, mins tot djhant ki c' est foirt råle (et vî, 18inme sieke); eyet dins les payis la ki "h" ni s' prononce nén, on lomaedje "hé" si confondreut avou l' lomaejde del lete "E".

Dj' a radjouté "hache" dins l' DTW

[Èl-Gueuye-Noere]

D' èm costé, c' est l' minme k' e francès (eyet ki dins des lingaedjes des masses), åré :

W = wé
Y = yod
_________________
El sopoirtance va djonde on si télmint hôt livea k' les sûteyès djins n' pôront pus sondjî a n' nén birer les bezéns.

[Pablo Saratxaga]

Djusse ene pitite racsegne di pus : po "W", dji di "doblu" cwand dji vou cåzer del lete leye-minme;
mins dins les spelixhaedjes (copurade dins les acronimes, come BMW, WWW, DTW,...) dj' eploye "wé" (minme e francès)

(såf cwand i fåt esse foirt sipepieus, metans po dner on longou scret di 20 letes å telefone... dj' eploye l' alfabet alfa, bravo, tcharlî, delta, eco, focstrote, golf,... et wiski po "W")