 |
Berdelaedjes
Forom di berdelaedjes e walon, so tot l' minme ké sudjet
|
| Vey sudjet di dvant :: Vey sudjet shuvant |
| Oteur |
Messaedje |
lucyin
Date d' arivêye: 2005-07-07
Messaedjes: 3661
Eplaeçmint: Sidi Smayil, Marok
|
 Date: lon 23 avr, 2012 20:51:57 Sudjet: Atåvlas Djôr so on novea eployaedje do betchfessî "ai&a |
 |
|
Dins "Gabriyel & Gabriyel", gn a èn atåvla da Djôr so on novea eployaedje do betchfessî "ai"
Por mi,
1. gn a beacôp trop di mots ki serént candjîs (çou k' est disconte onk des decidaedjes del tåvlotêye rifondaedje del Rantoele e 1998, cwand on n' prinda nén li betchfessî lh (toelhe rantoelhe, stoelhe => toele rantoele, stoele
2. On tape evoye ene mwaisse atuze fonetike do walon : l' adire inte "è" eyet "ê" & "é".
Metans dins les codjowaejdes braire, laire : bodje A brey-, ley; bodje B brai, lai
3. l' atuze est rashiowe sol prumiristé di l' etimolodjeye, lon-veyanmint (tot alant rnaxhî dins les ôtes lingaedjes romans). Cisse rîle la n' est nén dins les mwaissès rîles do rfondaedje.
4. On piede li loyén avou les manires di scrire di dvant. Disk' asteure, 90 % des betchfessîs "ai", les mots estént scrîts sifwaitmint après Nameur (Feller "Relîs namurwès"). C' est pår disnortant avou les ptits mots come :
pere, mere, fré, sé, nez (scrijhas G&G : paire, maire, frai, sai, nai).
C' est po ça ki dj' atåvele k' on n' candje nén ces rfondaedjes la dins li riscrijhaedje di "on Sånî a pårt".
_________________
Li ci ki n' a k' on toû n' vike k' on djoû. |
|
| Rivni al copete |
|
 |
Djor
Date d' arivêye: 2005-07-02
Messaedjes: 240
Eplaeçmint: Sint-Serwai
|
| Date: mår 24 avr, 2012 9:27:19 Sudjet: Re: Atåvlas Djôr so on novea eployaedje do betchfessî " |
|
|
Po cmincî, i m' shonne k' i gn a nén mezåjhe di s' dispaitchî d' candjî les e/é/ê viè "ai". I n' fåt rén fé tot d' on côp. S' i gn a yeu ene grande flotche do rfondaedje, ç' a stî, djustumint, di s' awè tapé trop rade so des sacwès, divant di rnaxhî et d' tuzer. Dji croe k' i fåreut ratide ene dijhinne d' anêye po disfranskiner pår li walon, pitchote a midjote.
Adon: a m' shonnance, po l' roman da Djåke, i serè motoit bén d' wårder les "-er", "-é", "-êye", "-ez" po les corons des mots (motoit po k' les ceas ki sont trop afwaitîs å francès ni s' sintnuxhe nén trop disbåtchîs).
Po l' restant, a m' shonnance, i fåreut douçmint (mins seurmint) disfranskiner les mots, aprume å mitan des mots.
| lucyin scrijha: |
| Dins "Gabriyel & Gabriyel", gn a èn atåvla da Djôr so on novea eployaedje do betchfessî "ai" |
| Citåcion: |
2. On tape evoye ene mwaisse atuze fonetike do walon : l' adire inte "è" eyet "ê" & "é".
Metans dins les codjowaejdes braire, laire : bodje A brey-, ley; bodje B brai, lai |
Åd contråve! Li variance des sons etur "è" et "é", ç' n' est måy ene sacwè d' foirt bén stindou pattavå. Metans, å Condroz, c' est todi "è".
Mins si vos vloz wårder ene adire fonetike (po si tant k' ça egzistêye!), on candjreut les "ai" d'asteure viè des "aî". Metans:
- Asteure on scrît: dji brai, ele brait, nos breyans, i breynut.
- Ça toûnreut a: dji braî, ele braît, nos braiyans, i braiynut.
Et poy, bén scrrire li "ai"/"aî", ça rmidreut bén l' paskeye do betchfessî "ey" (ewou k' mi, dji so l' seu a shure les rîles ki vos avoz prustî, adon k' vozôtes, vos disrîlez vosse prôpe rîle, å scrire "breyans", ki n' si vuze måy "briyans").
| Citåcion: |
| 1. gn a beacôp trop di mots ki serént candjîs (çou k' est disconte onk des decidaedjes del tåvlotêye rifondaedje del Rantoele e 1998, cwand on n' prinda nén li betchfessî lh (toelhe rantoelhe, stoelhe => toele rantoele, stoele |
C' est do sir felerisse. Å djoû d' ouy, gn a des robots éndjolikes po candjî.
C' est del sire wårdiveuzté. Ça n' a rén dné d' bon.
Si dj' åreu sepou les rîles po mete les "lh", dj' els åreu stitchî foirt voltî e nosse roman.
| Citåcion: |
| 3. l' atuze est rashiowe sol prumiristé di l' etimolodjeye, lon-veyanmint (tot alant rnaxhî dins les ôtes lingaedjes romans). Cisse rîle la n' est nén dins les mwaissès rîles do rfondaedje. |
A. Li franskinaedje n' est nén ene mwaisse rîle do rfondaedje nerén. Et portant vos coroz après ça tofer et todi. Ça n' sieve nén å walon s' recrester.
B. Si tant k' ons a metou eto des rîles d' etimolodjeye, i fåt decider:
- fouxhe-t i k' i gn åreut pont d' etimolodjeye (mins adon fåreut scrire pår foneticmint);
- fouxhe-t i k' on pûdreut l' etimolodjeye pattavå, nén seulmint cwand c' est po xhiner l' francès.
| Citåcion: |
| 4. On piede li loyén avou les manires di scrire di dvant. |
C' est çou k' s' a passé avou "én", "jh", "sh" etch etch.
| Citåcion: |
Disk' asteure, 90 % des betchfessîs "ai", les mots estént scrîts sifwaitmint après Nameur (Feller "Relîs namurwès"). C' est pår disnortant avou les ptits mots come :
pere, mere, fré, sé, nez (scrijhas G&G : paire, maire, frai, sai, nai). |
Les Relîs scrijhnut "pére", "mére", k' est moens franskinant ki vosse "pere" et "mere" (k' est do sir franskinaedje).
Totafwait toûne åtoû d' ene dimande: cwè ç' ki c' est, l' walon?
X. On ptit poyon do francès?
Y. On vrai lingaedje?
Cwand les Roumins s' ont rindou conte ki l' roumin esteut on vraiy lingaedje, il ont laiyî l' alfabet slave djus, et aprinde l' alfabet latén. Sondjîz ene miete a tos les lives (aprume d' eglijhe) k' ont stî pår candjîs!
Cwand les Trouks s' ont rindou conte ki l' trouk est on vraiy lingaedje, il ont laiyî l' alfabet aråbe djus, et prinde l' alfabet latén. Sondjîz ene miete a tos les lives (apreume del tuzance di moskêye) k' ont stî pår candjîs!
Mi, dji vs dimande di vs rinde conte ki l' walon n' est nén do francès. (Et c' est mi, "li Roumin" ki vs dit ça!) Et vs priyî d' mete, pitchote a midjote, li walon, e mitan des ôtes lingaedjes romans. Ôtmint, li walon ni srè måy schapé.
| Citåcion: |
| C' est po ça ki dj' atåvele k' on n' candje nén ces rfondaedjes la dins li riscrijhaedje di "on Sånî a pårt". |
Vos cåzez do betchfessî "ai", po distourner les ouys foû del vraiye aroke, ki c' est l' betchfessî "ey", ki vos n' respectez nén.
P. Oudobén li "ey" si vuze pattavå "îy" a Nameur;
Q. Oudobén li "ey" ni s' vuze måy "îy" a Nameur.
_________________
Li walon n' est nén d' l' esperanto. |
|
| Rivni al copete |
|
|
djan-djan
Date d' arivêye: 2007-07-22
Messaedjes: 266
Eplaeçmint: Mont-Sint-Gubert
|
| Date: mie 25 avr, 2012 13:36:38 Sudjet: |
|
|
Dji so purade d' acoird avou l' atuze då Lucyin, dji n' voe nén voltî l' uzance kel Djôr fwait des "ai" mins come Djôr li dit, kékfeye k' on djoû ça dvenrè ene evidince del fé insi.
Pocwè dji n' so nén d' acoir:
Li betchfessî "ai" si dit é ou ê (nén è) et po ene sakî k' a èn accint dné, ça s' dit todi del minme manire (dins 90 åcint des cas, pol moens). Por mi, metans, ça s' dit tofer "ê". Si on l' eploye al môde do Djôr, ça m' ferè troes façons del dire sorlon si plaece, si sôre :
- "ê" dins les cis k' on scrît "ai" asteure
- "é" dins les cis k' on scrît "êye" ou "-é" asteure
- "è" dins les cis k' on scrît "e" asteure
Et ça srè l' minme po ls ôtes accins (deus ou troes façons del dire).
Dins l' rifondou, gn a k' on seu betchfessî scrijha k' est insi c' est li "å" ki s' dit â ou au.
Po tos ls ôtes, cwand on nel prononce nén come li mwaisse prononçaedje di si accint, c' est des foû-riles (diskinde al plaece di dichinde, creûjète al plaece di crwèjhete, evnd...). Riwaitîz ci [url=Minme li "ae" si dit todi "a" normålmint. Waitîz ci tåvlea la. Li prononçaedje est foirt loyî al djeyografeye. Avou l' ai tot costé, on comaxhe tot et fé on grand melting pot. D' abôrd si on s' met a rfonde li cåzaedje (ou k' ça s' fwait tot seu), pocwè nén mins on n' î est nén co...
S' on vout k' les djins si sevnuxhe di nosse rifondou, i fåt ki n' fouxhe nén målåjhey pol plaijhi, nén rizervé ås sincieus come l' ortôgrafeye classike do francès ou d' l' inglès ou gn a 36 manires di scrire on minme son ou d' dire on minme sicrijhaedje (avou l' minme accint). Les lidjwès ont ddja assez målåjhey ki ça a sawè comint scrire on "h" ou on "eu".
Po çou k' est do ey, c' est vraiy ki ça fwait des rujhes pas des côps. On pôreut dire ki ça n' si prononce îye ki cwand c' est al difén des mots. Mins gn årè co des mots ewou çki ça fwait des rujhes come "parey" ou "leye".
Po m' pårt dj' inme bén l' façon kel Djôr sicrît "lèye" dins G&G purade ki "leye". On pôreut sicrire insi les mots kel difén est e tot costé "èye". I dmerrè co l' "feye", mins c' est ddja mia. D' abôrd on dit ki les "ey" å ddins des mots si dijhnèt "èy" come dins "leyans". Ça n' est nén on grand candjmint mins ça aide.
Di m' costé, gn a lontins, dj' aveu advinté li betchfessî eÿe po fé l' îye/èye. Motoit k' ça pôreut plaire a tolmonde. Mins ça candje bråmint dpus.
| Citåcion: |
Cwand les Roumins s' ont rindou conte ki l' roumin esteut on vraiy lingaedje, il ont laiyî l' alfabet slave djus, et aprinde l' alfabet latén. Sondjîz ene miete a tos les lives (aprume d' eglijhe) k' ont stî pår candjîs!
Cwand les Trouks s' ont rindou conte ki l' trouk est on vraiy lingaedje, il ont laiyî l' alfabet aråbe djus, et prinde l' alfabet latén. Sondjîz ene miete a tos les lives (apreume del tuzance di moskêye) k' ont stî pår candjîs!
Mi, dji vs dimande di vs rinde conte ki l' walon n' est nén do francès. (Et c' est mi, "li Roumin" ki vs dit ça!) Et vs priyî d' mete, pitchote a midjote, li walon, e mitan des ôtes lingaedjes romans. Ôtmint, li walon ni srè måy schapé.
|
Li francès n' est nén au walon çou k' est l' arabe ou li slave å trouk ou å roumin. Les roumins ont prins l' alfabet latén paski c' est on lingaedje roman. Les trouks l' ont prins pask' el trouke n' a rén a vey avou l' arabe.
Li walon c' est on lingaedje d' oyi et l' ortôgrafeye do francès divant d' esse do francès, si raecinêye c' est les lingaedjes d' oyi. I nel fåt nén rovyî.
D' abôrd oyi di n' nén esse li nez so l' ortôgrafeye francesse mins disconte di fé diferin pol plaijhi. On s' pôreut siervi di l' alfabet slave ossu, nos avans des tayons di ç' costé la sapinse Vera...[/list]
Cwand les djins veynut nosse rifondou, croeyoz mu, i s' rindnèt tot d' shûte conte ki ça n' est nén do francès. Ça s' voet ttossu rade k' on-z î tape èn ouy.
PS: douvént k' vos scrijhoz aeyir et saeye et nén ayir et saye ?
_________________
Mi copiutrece cåze walon -> http://walotux.walon.org |
|
| Rivni al copete |
|
|
Djor
Date d' arivêye: 2005-07-02
Messaedjes: 240
Eplaeçmint: Sint-Serwai
|
| Date: dju 26 avr, 2012 4:45:57 Sudjet: |
|
|
| djan-djan scrijha: |
| Si on l' eploye al môde do Djôr, ça m' ferè troes façons del dire sorlon si plaece, si sôre |
Po n' nén disbåtchî "les djins", ons eployreut ai èy aî.
| Citåcion: |
| Dins l' rifondou, gn a k' on seu betchfessî scrijha k' est insi c' est li "å" ki s' dit â ou au. |
Et «ster», comint l' vuzer vs?
- "stér" cwand c' est l' sustantif;
- "stai" cwand c' est l' viebe.
| Citåcion: |
| S' on vout k' les djins si sevnuxhe di nosse rifondou, i fåt ki n' fouxhe nén målåjhey pol plaijhi |
Il est ddja malåjhey assez po l' plaijhî do... francès.
| Citåcion: |
| nén rizervé ås sincieus come l' ortôgrafeye classike do francès ou d' l' inglès ou gn a 36 manires di scrire on minme son ou d' dire on minme sicrijhaedje (avou l' minme accint). |
Djustumint, l' inglès, dj' el a sepou aprinde, pa l' voye di l' etimolodjeye. Ôtmint, ç' åreut stî trop malåjhey. (Et ddja po l' francès, dispoy tot ptit, dji n' compurdeu nén douvént k' on scrît "jaune" et "gésir" et nén "geaune" et "jésir".)
| Citåcion: |
| Les lidjwès ont ddja assez målåjhey ki ça a sawè comint scrire on "h" ou on "eu". |
C' est po ça k' i fåt tuzer etimolodjeye. Mins vos avoz droet, Djan, leu "eu" e Feller est pus d' adroet.
| Citåcion: |
| Mins gn årè co des mots ewou çki ça fwait des rujhes come "parey" ou "leye". |
Et minme "ey", come po: "åjhey ey ahessåve".
| Citåcion: |
| D' abôrd on dit ki les "ey" å ddins des mots si dijhnèt "èy" come dins "leyans". |
"Ele preyreut". C' est å mitan do mot, mins a Nameur, c' est "prîyreuve".
| Citåcion: |
| Di m' costé, gn a lontins, dj' aveu advinté li betchfessî eÿe po fé l' îye/èye. Motoit k' ça pôreut plaire a tolmonde. |
Motoit bén.
| Citåcion: |
| Li francès n' est nén au walon çou k' est l' arabe ou li slave å trouk ou å roumin. |
C' est l' lingaedje dilé.
| Citåcion: |
| Li walon c' est on lingaedje d' oyi et l' ortôgrafeye do francès divant d' esse do francès, si raecinêye c' est les lingaedjes d' oyi. I nel fåt nén rovyî. |
Ça n' vout nén dire tcherete, savoz. I sereut grand timp ki l' walon si racrestêye.
| Citåcion: |
| D' abôrd oyi di n' nén esse li nez so l' ortôgrafeye francesse mins disconte di fé diferin pol plaijhi. |
Po l' plaijhî d' el schaper; et po l' schaper, i l' fåt mostrer la ewou k' i n' est nén come li francès.
| Citåcion: |
| Cwand les djins veynut nosse rifondou, croeyoz mu, i s' rindnèt tot d' shûte conte ki ça n' est nén do francès. Ça s' voet ttossu rade k' on-z î tape èn ouy. |
Vos n' conexhoz nén des djins ki comaxhe co les deus lingaedjes? Si ces djins la, dispoy tote gamenes, voerént k' i gn a ene adire etur les deus ortografeyes, ele voerént les deus lingaedjes n' onk nén come l' ôte.
Poy, ezès universités d' Beldjike i gn a nén ene k' acsegne ki l' walon est on vraiy lingaedje. Si vos avénroz, avou l' rifondou 2010, a lzî fé candjî d' idêye, dji vs dinrè ene låze di bire po tchaeke. Djusse po vs dire, a Nameur, po l' professeur Palumbo, li walon n' est ddja nén on diyaleke; djusse ene cogne do francès. Portant, i n' est nén biesse, veyanmint k' il a ovré so l' catalan et l' occitan et co so l' tchitcholyin.
| Citåcion: |
| PS: douvént k' vos scrijhoz aeyir et saeye et nén ayir et saye ? |
C' est ç' ki dj' a trové vaici: http://wa.wikipedia.org/wiki/Betchfessî_ae
PS: Douvént k' on scrît co: "tchantèt" et "magnèt"? S' on scrireut "tchantet" et "magnet", ça n' candjreut rén å l' lére.
_________________
Li walon n' est nén d' l' esperanto. |
|
| Rivni al copete |
|
|
djan-djan
Date d' arivêye: 2007-07-22
Messaedjes: 266
Eplaeçmint: Mont-Sint-Gubert
|
| Date: dju 26 avr, 2012 12:45:56 Sudjet: |
|
|
| Djor scrijha: |
| Citåcion: |
| PS: douvént k' vos scrijhoz aeyir et saeye et nén ayir et saye ? |
C' est ç' ki dj' a trové vaici: http://wa.wikipedia.org/wiki/Betchfessî_ae
PS: Douvént k' on scrît co: "tchantèt" et "magnèt"? S' on scrireut "tchant<b><font color="green">e</b></font>t" et "magn<b><font color="green">e</b></font>t", ça n' candjreut rén å l' lére. |
Po aeyir/ayir et sayî/saeyî c' est a berdeler dins èn ôte sudjet. Vos n' estoz nén mierseu a scrire insi mins il egzistêye les deus, i s' fåreut djusse mete d' acoird.Fåt djusse vey s' i gn a ene råjhon d' radjouter l' "e" didins.
Sinon, li cawete -èt, c' est ene boune kesse ki dj' m' a ddja dmandé.
_________________
Mi copiutrece cåze walon -> http://walotux.walon.org |
|
| Rivni al copete |
|
|
Pablo Saratxaga
Site Admin
Date d' arivêye: 2005-07-01
Messaedjes: 1156
Eplaeçmint: Oûpêye
|
| Date: vén 27 avr, 2012 8:14:27 Sudjet: |
|
|
I n' a nén todi ene råjhon bén sûteye; pa des côps c' est djusse k' i gn ava nén d' acoird, et ki ça a stî decidé pa vôtaedje.
D' èn ôte costé, li rîle po "-èt" est vormint simpe, ça n' aparexhe ki dins l' codjowaedje (c' est l' doblete do "-nut"). |
|
| Rivni al copete |
|
|
|
|
Vos n' poloz nén enonder des noveas sudjets dins ç' forom ci
Vos n' poloz nén responde a des sudjets k' i gn a dins ç' forom ci
Vos n' poloz nén candjî vos messaedjes dins ç' forom ci
Vos n' poloz nén disfacer vos messaedjes dins ç' forom ci
Vos n' poloz nén vôter dins les ploncaedjes di ç' forom ci
|
Powered by phpBB © 2001 phpBB Group
|
FAQ
Cweri
Djivêye des mimbes
Groupes d' uzeus
Si fé mimbe
Profil
Lére les messaedjes privés
S' elodjî
